Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka

Realizując zadanie „Bieszczadzkie i Beskidzkie ścieżki”, które uzyskało pozytywną formalną i merytoryczną ocenę w ramach konkursu: „Nabór ofert w trybie art. 19a ogłoszonym przez: Gminę Miasta Sanoka - Urząd Miasta w Sanoku” słuchacze sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w dniu 6 października 2020 r. udali się na teren przepięknych Bieszczad. Celem projektu jest wzmocnienie tożsamości i uczestnictwo w miejscowej kulturze wśród słuchaczy Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku za pomocą działań edukacyjno-animacyjnych nastawionych na promocję kultury kresowej oraz wołoskiej w Bieszczadach i Beskidzie Niskim w czasie od października do listopada 2020 r. Tak postawiony cel zamierzamy osiągnąć poprzez: - spotkania z historią i architekturą oraz ścieżki zielarskie. - udział w seminarium na terenie Ustrzyk Dolnych. Pierwszym obiektem na trasie wyjazdu był kościół parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Zagórzu. Od 2007 roku świątynia nosi zaszczytne miano Sanktuarium Matki Nowego Życia, a łaskami słynący obraz Matki Bożej ukoronowany został przez ks. Arcybiskupa Józefa Michalika podczas wielkiej uroczystości 1 lipca 2007 roku. Kolejnym obiektem na trasie naszej wędrówki była Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Szczawnem. Posiadająca ogromną wiedzę opiekunka świątyni pani Anna przekazała słuchaczom nie tylko historię jej powstania i walki o jej zachowanie, ale również podstawowe różnice pomiędzy rzymskokatolicką a prawosławną obrzędowością. Wybudowana na wzgórzu cerkiew otoczona jest wysokimi lipami. Obiekt przed wojną służył, jako parafialna cerkiew grekokatolicka. Zbudowana została w latach 1888-9. Odnowiono ją w 1925 roku. Według typologii cerkwi łemkowskich Ryszarda Brykowskiego jest to: typ północno-wschodni, wariant wieżowy. Cerkiew w Szczawnem to jedna z nielicznych w Polsce świątyń, nieposiadających elektrycznego oświetlenia, co niewątpliwie dodaje jej uroku. Obok cerkwi stoją dwa krzyże: pierwszy postawiony w 1988 roku na pamiątkę 1000-lecia Chrztu Rusi Kijowskiej, drugi postawiony w sierpniu 2004 za zmarłych Konrada i Barbarę i całą rodzinę Oleksa i Solan. Przy świątyni znajduje się stary, zabytkowy cmentarzyk oraz kamień z wyrytą datą 1889, według miejscowych leżący niegdyś przy starszej świątyni. W 1959 roku jak powiedziała nam Pani opiekun cerkwi planowano jej rozbiórkę ale sprzeciwiła się temu lokalna społeczność. W 1962 roku zaczęto odprawiać w niej prawosławne nabożeństwa, które dotrwały do teraz. Ze Szczawnego udaliśmy się w kierunku Komańczy do znajdującego się tam klasztoru Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, stąd potoczna nazwa "Nazaretanki” a zgromadzenie to zostało powołane już w roku 1875 przez Franciszkę Siedlecką w Rzymie. Celem zgromadzenia jest szerzenie Miłości Bożej wśród ludzi, ze szczególnym uwzględnieniem rodzin. W tym ponad 90-letnim klasztorze Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu w przyklasztornym pokoju znajdującym się na pierwszym piętrze, był w latach 1955-1956 więziony prymas tysiąclecia, ksiądz Stefan Wyszyński. Aby uczcić pobyt kardynała w Komańczy, siostry Nazaretanki utworzyły izbę pamięci, w której przechowywane są pamiątki z czasów pobytu Stefana Wyszyńskiego w klasztorze. Jest to biurko prymasa, jego lampa naftowa, maszyna do pisania, kałamarz, bibularz, klęcznik, naczynia liturgiczne i szaty, w których odprawiał nabożeństwa. Trudna sytuacja polityczna w kraju sprawiła, że rzeczy księdza Stefana Wyszyńskiego przez długi czas nie posiadały rangi eksponatów muzealnych, przez co bardzo niszczały. Jednak najważniejszą pamiątką nie są dobra materialne, ale Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, które prymas napisał w Komańczy 16 maja 1956 roku oraz tekst Wielkiej Nowenny z okazji obchodów 1000-lecia chrztu Polski. Podczas prac archeologicznych poprzedzających budowę gazociągu w Nowym Łupkowie odnaleziono fundamenty dawnej plebanii, tzw. „popówki”. W czasie prac wykopaliskowych znaleziono m.in.; grot włóczni z epoki brązu, czyli sprzed kilku tysięcy lat, odznakę pamiątkową „Orlęta” przyznawaną w okresie międzywojennym uczestnikom walk w obronie Lwowa i Kresów Wschodnich, oraz nieśmiertelnik austro-węgierski z kartką tożsamości w środku. Po wzmocnieniu się smacznym posiłkiem w Zagrodzie Chryszczata na terenie Smolnika słuchacze Sanockiego U T W pełni wrażeń udali się w drogą powrotną do domu.