Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka

W dniu 17 kwietnia 2024 r. Słuchacze Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku wzięli udział w wykładzie otwartym pt. „Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) – Dawniej i dzisiaj – rola i znaczenie w przyrodzie i kulturze”, który przeprowadzili posiadający gruntowne wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe emerytowani leśnicy – mgr inż. Roman Jurek i mgr inż. Adam Tarabuła.
Roman Jurek w swoim wystąpieniu na wstępie pokazał zebranym zasięgi występowania kłokoczki na terenie Europy oraz Polski. Kłokoczka południowa to bardzo rzadki w Polsce krzew, którego 90 proc. krajowej populacji znajduje się w województwie podkarpackim. Właśnie kwitnie, co pozwala łatwiej go odnaleźć. Prawdopodobnie rośnie u nas od tysiącleci, jednak swój zasięg ogranicza do południowej części kraju, stąd jej drugi człon polskiej nazwy. Następnie obrazując prelekcję slajdami przedstawił pokrój kłokoczki tj. ogół cech rośliny składający się na jej wygląd i zewnętrzne ukształtowanie. Pokrój rośliny określony jest m.in. przez rozmiary pędu, kierunek jego wzrostu, stopień zdrewnienia, liczbę i rodzaj odgałęzień, ulistnienie, usytuowanie organów generatywnych itp. Sam kwiat zwraca uwagę swą urodą; białoróżowe kiście pojawiają się wraz z pierwszymi liśćmi. Najobficiej kwitną na obrzeżach lasu, z daleka przypominając nieco bzy. Dość egzotycznie wyglądają same torebki nasienne kłokoczki. W ich skórzastych wnętrzach „kłokocze” zazwyczaj jedno do trzech nasionek. Niektórzy archeolodzy twierdzą, że roślina ta u dawnych ludów zamieszkujących ziemie polskie miała znaczenie kultowe i była uprawiana w obrębie wczesnośredniowiecznych grodzisk. Pewnie cieszyła się już szacunkiem u Celtów, zanim kultem objęli ją Prasłowianie. Teoria ta znajduje potwierdzenie w Beskidzie Niskim, gdzie kłokoczkę można spotkać w okolicy dawnych grodzisk w Wietrznie, pod Cergową i pod Łysą Górą. Być może ich mieszkańcy używali jeszcze kłokoczkowych nasion jako środka płatniczego w handlu z ludami wędrującymi przez karpackie przełęcze. W Karpatach panował przesąd, jakoby posiadanie kłokoczki ułatwiało rozpoznanie czarownic i chroniło przed ich wpływem, zaś kwiaty tego krzewu miały zjednywać miłość osoby ukochanej. Niegdyś też podawano utarte liście bydłu jako środek leczniczy, zaś ludziom jako środek wymiotny i oczyszczający organizm. Obecnie można się spotkać z poglądem, że zawierające aż 5 % wielonienasyconych kwasów tłuszczowych nasiona, powodują spadek zabójczego dla ludzi cholesterolu i przeciwdziałają miażdżycy. Jak twierdzą archeolodzy, już Celtowie żyjący niegdyś na Podkarpaciu, używali kłokoczki jako krzewu pogrzebowego, sadząc go na kurhanach z prochami zmarłych. Zwyczaj ten mieli przejąć później Słowianie i Germanie, wierzący, że kłokoczka na grobie zabezpiecza spokojny „sen” zmarłego. Echo tej tradycji przetrwało w Niemczech w jednej z ludowych nazw kłokoczki, oznaczającej w wolnym przekładzie „krzew śmierci”. Bronił on przed złymi duchami, demonami czy wampirami i bywał wykorzystywany przez egzorcystów. Posiadanie krzewu czy jego nasion było zatem rodzajem „ubezpieczenia od nieszczęśliwego wypadku”. Wiara w magiczną moc kłokoczki przeszła też do kultury chrześcijańskiej, stąd z jej drewna wyrabiano krzyże i figurki odpustowe, a z nasion różańce. Młode pędy i kwiaty używane były do wianków święconych w kościele podczas Niedzieli Palmowej, a także rzucane przez dziewczęta podczas uroczystej procesji w dniu Bożego Ciała. Poświęcone palmy wieszano przy wejściu do chaty, a kłokoczkowe gałązki zatykano na rogach pól dla ochrony przed złymi mocami. W Europie Środkowej od bardzo dawnych czasów kłokoczka uważana była za roślinę magiczną i mediacyjną. Dowodzi tego zwyczaj sadzenia jej na grobach przez plemiona celtyckie. Zwyczaj ten mieli przejąć później Słowianie i Germanie, wierzący, że kłokoczka na grobie zabezpiecza spokojny „sen” zmarłego, a tym samym chroni żywych przed jego szkodliwą działalnością pod postacią złego ducha, upiora. Kłokoczkę uważano również za roślinę o właściwościach zabezpieczających przed działaniem czarownic, a więc czarów, uroków. W tym właśnie celu np. koralikami z kłokoczki obdarowywano dzieci. Krzew ten sadzono dawniej w chłopskich zagrodach, a badania archeologiczne potwierdzają jego obecność w odkrytych grodziskach. W chrześcijaństwie kłokoczka pojawiała się podczas wielu obrzędów mających związek z gospodarstwem, pożywieniem, wegetacją. Najczęściej występowała w postaci poświęconej gałązki lub pręta. Najbardziej rozpowszechnione było dodawanie jej do palm wielkanocnych, by później wykonane z niej krzyżyki wetknąć w narożniki pola uprawnego lub przybić nad drzwiami chałupy. Miały one zabezpieczać przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Powszechnym było również wykonywanie z drewna kłokoczki bijaków do maślnic, gdzie sprawdzała się jako zabezpieczenie przed działaniem czarownic, które – jak wierzono – odpowiadały za psucie się mleka, a także odbierały masło. W tym samym celu gałązkami kłokoczki owijano rogi krów. Uważano również, że bijakiem z kłokoczki masło ubije się szybciej, zaś liśćmi kłokoczki wyparzano naczynia przeznaczone na mleko. Kłokoczkę dawano również do bukietu święconego na Matkę Boską Zielną. Ostrużynami z tej gałązki wraz z poświęconymi ziołami okadzano krowy przed i po ocieleniu. Na Pogórzu, gdzie kłokoczka najliczniej występuje, bywa ona nazywana „różańcowym zielem”. Znane jest też określenie „drzewko różańcowe” czy „kłokoczka paciorkowa”. Na południu Polski bardzo popularne było wykonywanie różańców, w których funkcję paciorków pełniły nasionka. Znakomicie opanowały tę umiejętność siostry zakonne w krakowskich Łagiewnikach i siostry karmelitanki z Przemyśla. Z tych właśnie powodów krzew ten bywał uprawiany w ogrodach klasztornych i plebańskich. Współcześnie nadal można jeszcze nabyć taki różaniec, ich wyrobem zajmują się przede wszystkim klasztory, a sporadycznie również indywidualne osoby. Słuchacze obecni na spotkaniu mieli możliwość poznania takiego wytwórcy różańców w osobie Adama Tarabuły. Pan Adam w sposób szczegółowy przedstawił cały „cykl produkcyjny” różańca z nasion kłokoczki. Swoją popularność krzew ten zawdzięcza nie tylko właściwościom fizycznym, ale i (jak sądzono) magicznym. Nasiona kłokoczki wykorzystywane pierwotnie do wyrobu biżuterii, wraz ze swoją ochronną i mediacyjną funkcją były idealnym materiałem na różańce. Z czasem ta religijna funkcja stała się tak dominująca, że wyznaczono w kalendarzu dzień święcenia kłokoczki – 29.06. we wspomnienie św. Piotra oraz ułożono odpowiednią modlitwę: „Benedictio ligni klokotka” (wg Modlitewnika Serafickiego, opublikowanego w Krakowie w 1935 r.). Inaczej w Lubzinie koło Ropczyc, gdzie gałązki kłokoczki święciło się we Wniebowstąpienie Pańskie – to wtedy był specjalny kokockowy odpust.

Jej portret  Kobieta wielu talentów.
Jak sama mówi, wiele zawdzięcza swoim wychowawcom z „Ekonomika”, którzy ukształtowali jej życiową ścieżkę i zarazili pasją do wędrówek. W efekcie tego pani Grażyna sama też została nauczycielem we wspomnianej szkole, z którą jest związana po dziś dzień, a ponadto ukończyła liczne kursy przewodnickie. Wśród tytułów na jej koncie znajdują się m.in. przewodnik beskidzki i terenowy, pilot wycieczek krajowych i zagranicznych, instruktor przewodnictwa PTTK, a także przewodnik Bieszczadzkiego i Magurskiego Parku Narodowego czy Muzeum Historycznego w Sanoku. Była również egzaminatorem przewodników terenowych przy Urzędzie Marszałkowskim w latach 2006-2014. Studia magisterskie z geografii i turyzmu ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim, wspominając że ten kierunek czekał na nią, bo katedra została utworzona na trzecim roku jej zmagań akademickich. Jednak nie był to jej jedyny wybór, bowiem ukończyła również studia podyplomowe na kierunku ekonomika i organizacji turystyki na Akademii Ekonomicznej w Krakowie oraz ochrony i kształtowania środowiska geograficznego na UJ. Nie sposób wymienić wszystkich osiągnięć tej ambitnej kobiety. Bez wątpienia ścieżka naukowa była jej pisana. Przewodniczka z radością wspomina swoje pierwsze wyjście w teren, które zorganizował uczniom nauczyciel fizyki Andrzej Sucharzewski. Właśnie dzięki niemu już w klasie III liceum ukończyła kurs przewodnicki. To zakiełkowało późniejszymi sukcesami w turystyce. Jako nauczycielka kilku przedmiotów w Zespole Szkół Ekonomicznych (geografi, historii, ochrony środowiska oraz geografii turystycznej Grażyna Chytła (z domu Konopka) to osoba, której chyba nie trzeba nikomu przedstawiać, a jeśli tak zdarzyłoby się i ktoś w Sanoku nie zna żywiołowej nauczycielki i przewodniczki, to postanowiliśmy przedstawić jej sylwetkę. w szkole policealnej) zorganizowała ok. 100 wycieczek dla młodzieży i pracowników, bo zwyczajnie kochała i nadal kocha to robić. Dlatego też przewodnicko udziela się również w sanockim Uniwersytecie Trzeciego Wieku, w Hufcu ZHP oraz w dalszym ciągu organizuje wyjścia dla uczniów „Ekonomika”. Jest również prelegentką wielu wykładów m.in. o kulturze w regionie Beskidów Wschodnich czy o walorach turystyczno-krajoznawczych województwa podkarpackiego. Grażyna Chytła to bez wątpienia kobieta wielu talentów. Ciężką pracę wyniosła z domu. Z nostalgią wspomina czasy dzieciństwa, młodości i prac polowych, które sprawiły, że nauczyła się systematyki, a także chęci pozyskiwania wiedzy na wielu płaszczyznach. W swoich wspomnieniach wraca do lat młodości, szkoły podstawowej w Pobiednie, łączonych klas i wspaniałych nauczycieli, którzy zasiali w niej ziarenko do nauki. Przywołuje też późniejsze lata: kilometry przebyte podczas kształcenia w szkole średniej, sukcesy sportowe w lekkoatletyce. I znów, sprawne oko pedagoga wychwyciło jej predyspozycje i warunki, dając możliwość rozwoju. Dlatego nie bez znaczenia jest rola ludzi, których los postawił na drodze pani Grażyny. To za sprawą ich cennych rad i dobroci nabrała wiatru w żagle. Nieocenioną osobą, jak wskazuje, jest jej mąż Wojciech, który pozwolił żonie realizować najbardziej zwariowane pomysły i nie temperował jej ambicji, a wręcz przeciwnie, w każdej chwili wspierał kobietę, która miała silną potrzebę samorealizacji. Dziś pani Grażyna jest na emeryturze, ale nie zwalnia tempa. Pomimo, iż już dawno porzuciła ścieżkę edukacyjną, nie przestaje się uczyć i poznawać elementów nowych dziedzin. Uczestniczy w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku, gdzie ś.p. Czesława Kurasz odkryła jej talent do recytatorstwa, który to nasza bohaterka doskonali po dziś dzień. Jest również jedną z twórczyń uniwersyteckiego radia „SoVo”. W związku z tym drugim wzięła udział w szeregu szkoleń, by poprawiać swój warsztat dziennikarski. Tym samym odkryła nową pasję. Przy tym cały czas działa aktywnie jako członek PTTK. W rozmowie nie unikała również ciężkich chwil w swoim życiu, które stanęły na drodze jej rozwoju, ale te doświadczenia również ją ukształtowały i pozwoliły spojrzeć na życie z innej perspektywy. Przewodniczka, nauczycielka, dziennikarka, mentorka. Grażyna Chytła zaraża uśmiechem, a jej historie to materiał na książkę. Niewykluczone, że nasza rozmówczyni jeszcze się o to się pokusi, a może te słowa obudzą w niej taką potrzebę. Uważam, że byłoby to niezwykle inspirujące dzieło, które popchnęłoby wiele osób, szczególnie młodych kobiet, do walki o swoją przyszłość i podjęcie trudu, który – jak pokazuje przykład pani Grażyny – jest wart poświęcenia.  Es

“Dojrzałość nie wyklucza – świadomy senior zna swoje prawa i szanuje prawa innych”

Czym są stereotypy i uprzedzenia? Skąd się biorą? Czym różni się wykluczenie od dyskryminacji? Już 14 lutego odpowiedzi na te pytania poznają osoby seniorskie – dziennikarze i dziennikarki z 10 rejonów Polski.

W ramach trzydniowych warsztatów, które organizuje w Warszawie Fundacja Pro Cultura w partnerstwie z Fundacją Kultury Dialogu uczestnicy i uczestniczki dowiedzą się również czym jest język inkluzywny oraz jak mówić i pisać o różnych grupach społecznych.
Warsztaty organizowane są w ramach projektu “Dojrzałość nie wyklucza – świadomy senior zna swoje prawa i szanuje prawa innych”. Jego celem jest wzmocnienie i podniesienie kompetencji, wiedzy i świadomości seniorów i seniorek, dziennikarzy senioralnych, mediów lokalnych oraz osób z otoczenia seniorów na temat Karty Praw Podstawowych i wartości obowiązujących w Unii Europejskiej. W sposób szczególny Fundacja chce zwracać uwagę na prawa osób starszych oraz zagadnienia dotyczące dyskryminacji.
Dyskryminacja ze względu na wiek bywa określana mianem ageizmu (od ang. age, wiek) lub wiekizmu. Osoby starsze to grupa społeczna często narażona na różnego rodzaju dyskryminacje - m.in. w dostępie do ochrony zdrowia, środowisku pracy oraz przestrzeni społecznej, gdzie osoby starsze bywają poniżanie lub upokarzane z powodu wieku. Takie zachowania wobec osób seniorskich mogą wpływać na obniżenie ich poczucia własnej wartości. Mogą również prowadzić do rezygnacji z przysługujących im praw i możliwości rozwoju, a w efekcie prowadzić do stanu pogodzenia się gorszym traktowaniem.
Co istotne osoby dojrzałe same też mogą dyskryminować innych. Na początku 2023 roku Fundacja Pro Cultura zapytała seniorów i seniorki współpracujących z organizacją o to jak oceniają swoją wiedzę o równym traktowaniu innych ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd. Wyniki okazały się dalekie od optymizmu - zdecydowana większość pytanych oceniła się znacznie poniżej średniej.
- To potwierdzają nasze obserwacje z pracy w grupach seniorskich. W języku potocznym często używane są zwroty takie jak, upośledzony, kolorowy, młokos. Mylone są także pojęcia dotyczące orientacji seksualnej. Wiele z tych błędów nie wynika ze złych intencji osoby w wieku senioralnym, ale z braku wiedzy. Stąd właśnie pomysł na nasz projekt - wyjaśnia Magdalena Janczewska, prezeska Fundacji Pro Cultura.
Fundacja Pro Cultura do projektu zaprosiła doświadczonego partnera - Fundację Kultury Dialogu, która specjalizuje się w tej tematyce i przeprowadziła między innymi szereg szkoleń i warsztatów dla dziennikarzy z całej Polski na temat tworzenia rzetelnych przekazów dotyczących grup doświadczających wykluczenia i dyskryminacji.
W ramach projektu odbędzie się nie tylko warsztat stacjonarny dla dziennikarzy i dziennikarek z 10 senioralnych oddziałów Radia SoVo, ale także szkolenia stacjonarne i online na Uniwersytetach Trzeciego Wieku oraz webinaria zarówno kierowane do osób seniorskich, jak i ich otoczenia oraz mediów lokalnych. Wśród tematów: “Ageizm i adultyzm oraz inne formy dyskryminacji”, “Stereotypy, uprzedzenia, niejawne uprzedzenia” czy “Język równościowy to język szacunku– jak mówić i pisać o różnych grupach”. Dziennikarze i dziennikarki senioralne zostaną także objęci mentoringiem.
Dzięki takiemu wsparciu w trakcie realizacji projektu powstanie 20 podcastów i wideo dotyczących tematyki poszanowania praw osób starszych oraz niedyskryminowania i równego traktowania. Materiały zostaną opublikowane na stonie www.radiosovo.pl
Radio SoVo to pierwszy portal internetowy z podcastami i materiałami wideo tworzonymi przez dziennikarzy amatorów: seniorów i osoby z niepełnosprawnościami. Materiały audio i video tworzone są w oddziałach w całej Polsce, w których obecnie łącznie działa ponad 100 dziennikarzy i dziennikarek. Projekt “Dojrzałość nie wyklucza – świadomy senior zna swoje prawa i szanuje prawa innych” realizowany jest od 30 listopada 2023 roku i potrwa do 31 grudnia 2024 roku. Finansowany jest przez Building Bridges – Civic Capital in Local Communities ze środków Komisji Europejskiej CERV „Obywatele, równość, prawa i wartości” na lata 2021 – 2027.
Po więcej informacji i materiałów zapraszamy na stronę Radia SoVo i Facebook projektu:

https://radiosovo.pl/
https://www.facebook.com/dojrzaloscniewyklucza
https://radiosovo.pl/projekty-ogolnopolskie/

Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej. Unia Europejska ani organ decydujący nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

MIEDZYNARODOWY DZIEŃ WOLONTARIATU. W Sanoku to jeden z piękniejszych dni grudniowych. Doroczne święto wolontariatu. W tym roku wyjątkowe, nostalgiczne, pierwsze bez twórczyni, powstałego przed 21 lat, Powiatowego Centrum Wolontariatu, p. CZESŁAWY KURASZ. Od początku pełniła funkcję jego prezeski, zdając ją w dniu swojego odejścia 8 maja 2023 roku. Sanockie Centrum Wolontariatu było pierwszym stowarzyszeniem wolontariackim, jakie powstało w województwie podkarpackim, z roku na rok pięknie się rozwijającym. Dla Sanoka stanowi prawdziwy skarb, który trzeba chronić i wspierać. Pierwsza doroczna gala bez udziału Pani prezes w znacznej mierze poświęcona była właśnie Jej pamięci. Wspominano Ją w wystąpieniach, śpiewano piosenki i recytowano wiersze te, które lubiła najbardziej, przywoływano obrazki z życia, czytając fragmenty z Jej autobiograficznej książki pt. „Niczego nie żałuję”. Można było odnieść wrażenie, że Pani Czesława uczestniczy w tym święcie, dopilnowując realizacji scenariusza gdzieś tam za kulisami. Jej uśmiechnięta twarz pojawiała się na dużym ekranie, zawieszonym nad sceną, a Jej ulubiony motocykl, za którego kierownicą w czasach młodości chętnie zasiadała, stanowił sympatyczny element scenografii. Wzruszającym momentem było pojawienie się na scenie zespołu muzycznego, składającego się z członków rodziny Kuraszów, któremu przewodził powszechnie znany w Sanoku, wybitny polski gitarzysta Damian Kurasz. W swym występie zaprezentowali ulubione utwory pani Czesławy, dla której muzyka była czymś niezmiernie ważnym w życiu. „W moim ogródeczku…”, zaśpiewane przez młodziutką wokalistkę przy akompaniamencie zespołu, zabrzmiało wyjątkowo pięknie. - Dzisiejsze święto jest dla nas bardzo wzruszające, gdyż przywraca nam naszą Mamę. Choć na chwilę. Cieszę się, że mogłem w nim uczestniczyć – mówił z przejęciem Damian. Nawiązując do pięknej idei wolontariatu, dodał: - Wiele wokół nas dobra, ale żeby go było jak najwięcej, trzeba siać. Życzę obfitych plonów w rozsiewaniu dobra! Dzięki łączom internetowym gościem gali był Artur Andrus, jeden z ulubieńców pani Czesławy. Jak trafnie powiedział prowadzący imprezę Wojciech Pajestka, kochała Ona wszystkich ludzi, ale wśród nich byli tacy, których kochała bardziej. Jednym z takich był właśnie Artur. Wspominając panią Czesławę, powiedział m. in: - Wyobrażam sobie, co Ona tam teraz robi. Na pewno coś załatwia np. jakieś brakujące skrzydła aniołom, czy coś organizuje. Mimo wszystko mam nadzieję, że tam, gdzie teraz jest, ma trochę więcej czasu dla siebie. Droga pani Czesławo! Jest Pani jednym z najlepszych ludzi na świecie, jakich spotkałem! Jest Pani jednym z największych szczęść, jakie mnie w życiu spotkało! Prawda, że pięknie? Każdy jest choć trochę wolontariuszem W wolontariackiej gali w Sanoku uczestniczyło wielu przyjaciół p. Czesławy Kurasz, a że miała ich wielu, aula Uczelni Państwowej wypełniła się po brzegi. Wśród nich byli przedstawiciele władz miasta z przewodniczącym rady Andrzejem Romaniakiem, burmistrzem Tomaszem Matuszewskim i jego zastępczynią Jowitą Nazarkiewicz oraz kilkoma radnymi. Powiat reprezentował starosta Stanisław Chęć i członkowie zarządu: Damian Biskup oraz Andrzej Chrobak. Obecni byli także byli starostowie: Edward Olejko i Wacław Krawczyk, a także b. sekretarz starostwa Marian Kunc i skarbnik Marian Futyma. Uczelnię Państwową w Sanoku reprezentowali: dr hab. Inż. Mateusz Kaczmarski oraz prorektor dr hab. Elżbieta Cipora. Licznie przybyli przedstawiciele oświaty – dyrektorzy szkół średnich i podstawowych, organizacji i stowarzyszeń współpracujących z Powiatowym Centrum Wolontariatu. Mocna i zróżnicowana wiekowo była reprezentacja wolontariuszy, wśród których znaleźli się honorowi członkowie PCW, opiekunowie wszystkich działających w PCW kół wolontariatu wraz z młodzieżą. Będzie dobrą kontynuatorką dzieła, Osobą, na którą najbardziej zwrócone były oczy wszystkich, była Irena Gil-Staroszczuk. To w jej ręce działacze Centrum powierzyli stery kierowania sanockim wolontariatem. Od samego początku była z nim związana, działając w jego zarządzie, a także jako opiekun szkolnych kół PCW: w II Liceum Ogólnokształcącym i Państwowej Szkole Muzycznej. Jej życie zawodowe związane było z oświatą. Jest absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego, ukończyła także kilka studiów podyplomowych. Posiada tytuł nauczyciela dyplomowanego. Od 2004 r. pełni funkcję kanclerza Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku, jest także nauczycielem – bibliotekarzem w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. w Sanoku. Zabierając po raz pierwszy głos w roli prezeski Powiatowego Centrum Wolontariatu w Sanoku powiedziała m. in: - Po odejściu p. Czesławy w naszej organizacji powstała pustka i zwątpienie: czy to w ogóle możliwe, że Centrum może bez Niej działać? Wydawało się nam, że nie. Ale przyszedł czas, że trzeba było się otrząsnąć. I zrobiliśmy to. Wtedy ktoś sięgnął po słowa Artura Andrusa, który przed rokiem, podczas jubileuszowej gali 20-lecia, powiedział, że „Pani Czesławie się nie odmawia!” Przywołano je, gdy doszło do wyboru Jej następczyni. Mimo wielkich oporów, nie potrafiłam odmówić. Podjęłam się tej wielkiej i odpowiedzialnej roli, tłumacząc sobie, że obok siebie będę miała wielu wspaniałych ludzi od lat działających w Centrum, a w Niebie będę miała wielkiego orędownika w osobie p. Czesławy. Dziś już wiem także, iż będę mogła liczyć na wsparcie władz Powiatu i Miasta, Uczelni Państwowej, dyrektorów szkół. Te piękne kwiaty, jakie otrzymałam, ciepłe słowa, które usłyszałam, upewniają mnie w tym. Dziękuję, że jesteście! Ciepło, z wielką sympatią, zabrzmiały słowa starosty Stanisława Chęcia; - Mam dla Państwa dobrą wiadomość: mamy nową panią Prezes, mamy nowy zarząd Powiatowego Centrum Wolontariatu! Cieszę się, że to się udało! Oczywiście, mam świadomość, że poprzeczka zawieszona jest bardzo wysoko, że wyzwanie jest duże! Ale wierzę, że to się uda! Z optymizmem wejdźmy w nowy rok! Z okazji Międzynarodowego Dnia Wolontariusza życzę wszystkim wszelkiego dobra i jestem przekonany, że czasu poświęcanego pomocy potrzebującym jej nie będziecie żałować! Nowej pani Prezes wręczył bukiet kolorowych kwiatów oraz statuetkę Aniołka, który będzie ją wspierał w trudnych chwilach. Optymizmem tchnęły też słowa burmistrza Tomasza Matuszewskiego: - Każdy rekord jest do pobicia i tego nowym władzom Centrum serdecznie życzę. Posiadacie Państwo naprawdę mocne fundamenty, które na pewno będą Wam pomocne. Dziękuję opiekunom szkolnych kół PCW, wspaniale ukazującym młodemu pokoleniu cele i wartości. Życzę wytrwałości. Pracy jest dużo, gdyż społeczeństwo nam się starzeje. Pomagajmy sobie nawzajem! Integrujmy się! Korzystajmy z mądrości starszych! – to tylko główne myśli, które chciał w tym dniu przekazać. W imieniu „starej gwardii” wystąpił Edward Olejko, głos zabierały także przedstawicielki parlamentarzystów: Katarzyna Rysz-Jęczkowska – z sanockiego biura europoseł Elżbiety Łukacijewskiej oraz Aneta Figiel z biura poselskiego Piotra Uruskiego. O programie artystycznym częściowo już było. Ale nie wszystko. Z sentymentem wysłuchano z przekazu internetowego Michała Matuszewskiego w piosence Edyty Gepert pt. „Nie żałuję” i na żywo Wiktorii Adamskiej z II Ogólniaka, laureatki konkursu pieśni patriotycznych. Wiersze recytowały: Grażyna Chytła („Anioły” autorstwa Krystyny Radoń) oraz Ania i Paweł ze Szkoły Podstawowej Nr 1 („Śpieszmy się kochać ludzi” ks. Twardowskiego). Znakomicie zabrzmiała Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Zespołu Szkół Nr 3, równie dobrze zespół rockowy z tego samego Zespołu Szkół. Na akordeonie, ulubionym instrumencie pani Czesławy, grał Dawid Siwiecki, laureat wielu krajowych i międzynarodowych konkursów. Duże, w pełni zasłużone oklaski zebrała za swój pokaz Konstancja Iwańczyk, światowej klasy gwiazda w fitnessie sportowym, uczennica II Liceum Ogólnokształcącego. Oprócz kunsztu sportowego pokazała jeszcze coś więcej – wspaniałe serce, zapraszając wszystkich na charytatywny turniej sportowy organizowany przez ZS Nr 3 i ZS Nr 5 w dniu 9 grudnia, z którego dochód będzie przeznaczony na pomoc w leczeniu Martyny Posadzkiej, jej serdecznej koleżanki z UKS Spartanie. Jeśli dodamy do tego, że mama Konstancji - Renata Grześków jest opiekunką szkolnego koła wolontariatu w ZS Nr 5 i członkinią nowego zarządu PCW, to szybko zrozumiemy, czym jest sanocki wolontariat i jak on działa. Kończąc, przywołajmy jedną piękną myśl, która niech zwieńczy sanockie obchody Międzynarodowego Dnia Wolontariatu: – Wolontariusze to szczególni ludzie, gdyż każdego dnia zmieniają świat na lepszy. I łączy ich wspólny cel: pomoc potrzebującym.

Marian Struś mail: marianstrus@wp.pl, tel. 661 530 759

Potańcówka dla Seniorów. W gościnnym Klubie Górnika w dniu 19 listopada 2023 r. z inicjatywy Burmistrza Miasta Sanoka Stowarzyszenia Łączy na Sanok oraz Rady Seniorów Miasta Sanoka po raz kolejny zorganizowano Potańcówkę dla Seniorów. Pełna sala uczestników zabawy potwierdziła zasadność organizacji tego typu spotkania integrującego Seniorów Wolnego Królewskiego Miasta Sanoka. Na co dzień mieszkańcy pochłonięci własnym życiem i związanymi z tym problemami - częściowo udzielający się w działalności wielu placówek kulturalnych działających na terenie miasta – mają rzadką okazję spotkania się w jednym miejscu i o jednej porze. Organizacja takiej imprezy jest okazją do zawarcia nowych znajomości, podtrzymania już istniejących oraz promocją aktywnej formy spędzania wolnego czasu i zdrowego stylu życia. Na zorganizowanej zabawie tanecznej nie zabrakło aktualnych i byłych słuchaczy Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku.

Dziś odbyła się debata zorganizowana przez Sanocki Caritas pod nazwą "Bezpieczeństwo Seniora" . Projekt powstał na rzecz osób starszych ,, Aktywni+’’.  Tematem posiedzenia było szeroko pojęte bezpieczeństwo seniorów. Uwrażliwienie ich na sytuacje w których mogą stać się ofiarą przestępstwa, uświadomienie osobom starszym zagrożeń, które mogą ich spotkać w codziennym życiu oraz wskazanie sposobów ich unikania. Starsze osoby są często bardziej narażone na przestępstwa takie jak oszustwa czy kradzieże. Dlatego ważne jest, aby na co dzień o nich pamiętać. Uświadamianie seniorów o zagrożeniach i sposobach ich unikania może pomóc w zwiększeniu ich poczucia bezpieczeństwa oraz poprawie jakości życia. 

Aktywny wypoczynek jako remedium na uzależnienia. Jednodniowy wyjazd słuchaczy w Bieszczady. Jesień to niezwykła pora, podczas której dni stają się coraz krótsze, a wieczory chłodniejsze. Jednak ten czas wcale nie musi być ponury i zimny wystarczy, że wybierzemy się na wspaniałą podróż w Bieszczady. Tak   właśnie zrobiła grupa słuchaczy Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku ruszając busem na Małą Bieszczadzką Pętlą od strony Baligrodu by podziwiać złotą jesień na bieszczadzkich górach i połoninach mieniącą się wszystkimi kolorami od żółci do ciemnego brązu. W położonej w samym sercu Bieszczad spokojnej o tej porze miejscowości Smerek a dokładniej gospodzie „Paweł Nie Całkiem Święty” zatrzymaliśmy się na kawę i pyszne ciastko. Jadąc dalej w kierunku Wetliny, Ustrzyk Górnych i Czarnej Górnej słuchaliśmy opowieści przewodnika o historii miniach miejscowości by dotrzeć do Przystani Caryńska w Polańczyku gdzie grupa głodnych wędrowców piekła przy ognisku kiełbaski. W gościnnej świetlicy tego uroczego hoteliku wysłuchaliśmy ciekawego wykładu na temat ciężkiego życia osoby mającej za współlokatora osobę uzależnioną, którego prelegentką była Pani Ewa Patała. Następnym celem naszej jednodniowej wyprawy turystycznej było Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie „Knieja” w Nowosiółkach jedno z najciekawszych ekspozycji przyrodniczo-łowieckich w Bieszczadach. W trzech salach prezentowane są: fauna i flora regionu, dzieje łowiectwa i leśnictwa oraz ich rolę na tych terenach jak również galeria zdjęć historycznych. Muzeum jest dziełem życia małżeństwa Henryki i Jerzego Wałachowskich – pary pasjonatów przyrody, których zbiory można podziwiać w Muzeum już od kilkunastu lat. Właściciele swoją wiedzą przyrodniczą i historyczną starają się zainteresować zwiedzających, przybliżyć dzieje regionu i zaszczepić zamiłowanie do środowiska. Celem głównym ekspozycji jest umożliwienie turystom – dzieciom, młodzieży oraz osobom dorosłym poznania fauny i flory Bieszczadów. Spacerując po lesie trudno jest zaobserwować dzikie zwierzęta, taka możliwość nie zdarza się często. Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie w Nowosiółkach to miejsce gdzie m.in. bieszczadzkie drapieżniki i ptactwo można bez obaw obserwować z bliska, gdzie śmiało można zadać pytanie o zwierzynę żyjącą w lasach czy uzyskać informację na temat historii regionu. Ponadto w muzeum można podziwiać okazy występujące poza granicami naszego kraju, m.in. kolekcję motyli, dużą liczbę zwierzyny drobnej, ptactwo występujące nie tylko w Bieszczadach ale także z terenów całej Polski. W muzeum nie brak elementów poświęconych etnografii – można zobaczyć replikę wiejskiej chaty wraz z dawnymi sprzętami użytku domowego.

W dniu dzisiejszym - 17.10.2023 r. - na sali gimnastycznej Centrum Sportowo-Dydaktycznym Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku słuchacze Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku zainaugurowali zajęcia gimnastyczne  w nowym 2023/2024 roku akademickim.

Szlak Kultury Wołoskiej - Redyk w Osławicy. W tym roku pogoda na terenie Osławicy dopisała, zatem Podkarpacki Osod – spotkanie na pasterskim Szlaku Kultury Wołoskiej w Bacówce u Franosa zaliczyć należy do udanych. O wspaniałą atmosferę – oprócz wspaniałej pogody postarali się organizatorzy, gospodarz spotkania oraz niezawodny Stanisław Jaskułka – przypominamy, że ten pochodzący z Nowego Targu polski aktor teatralny i filmowy od wielu lat jest konferansjerem podczas Spotkań Folklorystycznych w tym w Osławicy u Władysława Franosa zawsze w ludowym stroju góralskim z Podhala i z zapowiedziami w tej gwarze. Zgodnie tradycją zebranej publiczności w tym słuchaczom Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku przedstawiono, w jaki sposób kończy się doroczny wypas owiec. Obecni na Redyku zobaczyli sprowadzanie z letnich pastwisk (hal) stada ociec do koszary by tam przeprowadzić osod, zwany też redykiem, (w gwarze góralskiej oznacza powrót bacy z owcami z hal). Sygnał do powrotu z pastwiska stada owiec zagrali przedstawiciele kapeli ludowej Karpatia z Ukrainy na tradycyjnych trąbitach – ludowym instrumencie dętym w kształcie prostej rury lub zagiętej nieco na końcu, sięgającej do 4 metrów długości, używanym, jako pasterska trąba wydająca głęboki, niski dźwięk (nazwa zaczerpnięta została prawdopodobnie z rumuńskiego). Powrotowi owiec do koszary po usłyszeniu sygnału zagranemu towarzyszyli juhasi pod przewodnictwem bacy – Władysława Franosa, Romana Bzdyka – Wójta Gminy Komańcza oraz Pawła Królikowskiego -wojewody wołoskiego. Powracające do koszary owce oraz prowadzących ich górali przywitała kapela góralska z Ludźmierza. Oprawę muzyczną redyku stanowił również dwuosobowy rodzinny zespół folkowy Inula (Małgorzata Wilczyńska-Mazur, Grzegorz Żółwik Mazur). Na redyku nie zabrakło poczęstunku serwowanego przez Władysława Franosa, tj. najlepszej w polskich górach brydzy oraz pieczonego na ruszcie barana.

MĄDROŚC ZMĘCZONYCH OCZU- MAGDALENA FABCZAK. Jest logopedą. Studia logopedyczne ukończyła przy Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Pracuje w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Białymstoku. Od wielu lat prowadzi rehabilitację głosu i mowy u osób po całkowitym usunięciu krtani. Zajmuje się także terapia afazji, tj. całkowitej utraty mowy na skutek zatoru, wylewu lub guzów mózgu. Prowadzi terapię jąkania oraz ocenę dykcji, wymowy u osób pracujących zawodowo głosem. Od 1992 roku pełnię społecznie funkcje przewodniczącej, wcześniej Oddziału Rejonowego Polskiego Towarzystwa Laryngektomowanych, a od 2004 roku samodzielnego Podlaskiego Towarzystwa Laryngektomowanych z siedziba w Białymstoku swoim wystąpieniu na spotkaniu opowiedziała słuchaczom - czym jest duchowy testament?
” To przekaz ukryty we wnętrzu, który zawiera szeregi wbudowanych drogowskazów odpowiedzialnych za rozwój duchowy. W podobny sposób, w jaki w cząsteczce DNA zakodowane są informacje o rozwoju biologicznym. Każdy człowiek ma własny. Jest pisany całe życie i całe życie możemy czerpać rady i mądrość od naszych ukochanych dorosłych”. Na pytanie, co skłoniło ją do napisania książki „Mądrość zmęczonych oczu” Pani Fabczak powiedziała: „Ja po prostu kocham starych ludzi. Na oddziale udarowym pracuję z osobami niedołężnymi, którzy nie mówią, mają niedowład jednej strony ciała, są niewydolni fizycznie. Ale kiedy patrzę w oczy starszej osoby, dostrzegam w nich coś z bezradności dziecka, które wie, że nie wdrapie się na stołeczek, by podkradać cukierki z górnej półki. I prosi mnie. Te oczy patrzą na mnie i oczekują na dar z mojej strony”. /…/„Pomysł na książkę nosiłam w sobie od wielu lat. Chciałam pokazać, jakie potrzeby mają osoby starsze. Od wielu lat mamy ogromny niż demograficzny. Mało dzieci rodzi się, siłą rzeczy - rośnie populacja osób starszych. Uważam, że osobom, które tak wiele dały innym, absolutnie należy się pełna wzajemność z naszej strony. Ale nie jest to tylko mój punkt widzenia. W książce znajduje się 50 wywiadów z osobami w różnym wieku, moich pacjentów, przyjaciół, znajomych. Są też opisane moje spotkania i rozmowy z moimi pacjentami.”/…/„Książka – to moje spostrzeżenia, przemyślenia. Moim celem było pokazanie, jak istotne jest budowanie relacji, z perspektywy osoby młodszej. Fokusujemy się w tym momencie na realizacji potrzeb własnych. One są w tym momencie bardzo rozreklamowane, bardzo oczekiwane. Możemy zarabiać pieniądze, bawić się, podróżować. Na pierwszym miejscu stawiamy siebie. Gdy byłam dzieckiem, sytuacja wyglądała trochę inaczej. Byliśmy bardziej skoncentrowani na rodzinie, żeby być razem, wspólnie spożywać niedzielne obiady, na dyskusjach o obejrzanych filmach, wiadomościach. Teraz jesteśmy sami, niezależni. Nasz cel: to być sobie samemu żeglarzem, sterem i okrętem. Zapominamy, jak istotne są relacje z osobami starszymi. Ich wspomnienia, porywy serca, przeżycia, które były ich udziałem, historia naszych rodzin, nas, jako młodych ludzi. Jeśli nie zostaną przekazane teraz, w ostatnich momentach ich życia, przeminą bezpowrotnie”. /…/”Książka jest zbiorem doświadczeń i historii wielu ludzi. Ma budzić refleksje.”

Afryka oczami pracownika UNICEF - jak skute3cznie pomagać? Spotkanie z Dr Agnieszką Podolecką –doktorem afrykanistyki i stypendystką prestiżowego stypendium Narodowego Centrum Nauki, która specjalizuje się w religiach i kulturach południa Afryki, łącząc swoją pasję z pracą na rzecz dzieci z ramienia UNICEF.
Celem UNICEF jest nie tylko pomoc związana z ratowaniem życia i zdrowia, ale również edukacja i szerzenie tolerancji. Dr Agnieszka Podolecka opowiedziała słuchaczom jak UNICEF pomaga dzieciom z Afryki i nie tylko. Nie ma rzeczy niemożliwych, bowiem nawet z najgorszej opresji można wyjść, gdy koś poda pomocną dłoń. Nie ma piękniejszego uśmiechu od szczęśliwej matki, której dziecko uzyskało pomoc od drugiego człowieka. Dobro i miłość są cudami, gdy się mini dzielimy z potrzebującymi pomocy, np., wystarczy zakupić terapeutyczną żywność by uratować życie głodującym dzieciom. Świat jest taki, jakim go chcemy widzieć. Ponure czarne myśli jeszcze nikomu nie pomogły zaś radość dawania ratuje czyjeś życie. Prelegentka przekonywała zebranych, że dzięki ich pomocy pokrzywdzone dzieci mogą się rozwijać, uczyć, bawić, tańczyć i śpiewać. Mogą mieć nadzieję i zyskują siłę do spełniania marzeń. Dobra, którym się dzielimy z innymi sprawia, że istnienie zyskuje większy wymiar i zostawia trwały ślad.

SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA ZADANIA PUBLICZNEGO,
O KTÓRYM MOWA W ART. 18 UST. 4 USTAWY Z DNIA 24 KWIETNIA 2003 R. O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU
PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE (T.J. DZ. U. Z 2020 R. POZ. 1057)

Okres, za jaki jest składane sprawozdanie 2022-06-01 - 2022-12-31
Tytuł zadania publicznego Wzmocnienie sprzętowe Organizacji Pożytku Publicznego
Nazwa Zleceniobiorcy(-ców) „Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku

Sprawozdanie merytoryczne

1. Opis osiągniętych rezultatów wraz z liczbowym określeniem skali działań zrealizowanych w ramach zadania.

Realizując zadanie pod tytułem: Wzmocnienie sprzętowe Organizacji Pożytku Publicznego zgodnie z umową nr 72/FWOPP/2022 z dnia 19 maja 2022 r. Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku stosownie do założonego projektu zakupił w dniu 28 czerwca 2022 r. Faktura VAT FS 89/SAN/06/2022 następujące urządzenia na wyposażenie biura oraz sali wykładowej naszego Uniwersytetu: projektor – 1 szt.; ekran – 1 szt.; mikrofon bezprzewodowy – 2 szt.; rollup – 1 szt.; warnik – 1 szt.; kubki szklane – 20 szt.; podgrzewacz wody – 1 szt.; drukarka dwustronna – 1 szt.; bindownica – 1 szt. oraz laminator – 1 szt. Dzięki realizacji zadania w znacznym stopniu poszerzono stan sprzętu naszego Stowarzyszenia.
2. Szczegółowy opis wykonania poszczególnych działań

Zgodnie z planem zrealizowano w pełni (100%) działania ujęte w harmonogramie zadania utrzymując się w założonym terminie. Z uwagi na podwyżkę cen zakupionego towaru różnicę w kosztach pokryto ze własnych środków finansowych Stowarzyszenia. (koszt planowany: 9 190,70 PLN – koszt poniesiony: 10 200,00
PLN).
Uwaga:
Biorąc pod uwagę wzrost kosztu jednostkowego zakupu szklanego kubka (planowany: 3,39 zł./szt. – faktyczna cena zakupu: 5,00 zł./szt.) oraz braki tego towaru w czasie realizacji transakcji zakupiono 20 szt. szklanych kubków . Brak dostępności planowanej drukarki dwustronnej (koszt jednostkowy) zakupiono drukarkę dwustronną w niższej cenie. Nadwyżkę środków przeniesiono na zakupy pozostałego sprzętu.
W okresie października – listopada – grudnia 2022 r. zorganizowano trzy wykłady otwarte obejmujące tematykę:
- Bezpieczeństwo Seniora – przeprowadzone przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Sanoku, ZUS dla Seniora.
- Emerytura na nowych i starych zasadach przeprowadzone przez pracownika ZUS Inspektorat w Sanoku,
- Niedosłuch nie jest straszny – prowadzony przez specjalistę ds. szkoleń firmy Audiofon Matyja Sp.k. z Wrocławia.
3. Podsumowanie zrealizowanych działań

Dzięki realizacji zadania pod tytułem: Wzmocnienie sprzętowe Organizacji Pożytku Publicznego ujętego w umowie nr 72/FWOPP/2022 z dnia 19 maja 2022 roku., a także przekazanym środkom finansowym w kwocie 9 190,70 zł. Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku jako Organizacja Pożytku
Publicznego dokonała zakupu oraz montażu sprzętu w znacznym stopniu podnoszącego komfort realizacji zadań statutowych oraz warunków bytowych. Zakup projektora, ekranu i mikrofonów bezprzewodowych przyczynił się do podniesienia standardu prowadzonych zajęć dydaktycznych na sali wykładowej. Nabycie dwustronnej drukarki, bindownicy i laminatora usprawniło działanie sekretariatu Sanockiego UTW. Dokonanie zakupu oraz montażu podgrzewacza wody poprawiło warunki bytowe biura Stowarzyszenia natomiast zakup warnika oraz szklanych kubków pozwala na organizację spotkań integracyjnych oraz cateringu w czasie wykładów otwartych.

W trosce o słuch seniora. Niektóre osoby starsze mają problem ze słuchem i nie zdają sobie z tego sprawy lub nie chcą się do tego przyznać. Co powinno zaalarmować i skłonić do jak najszybszego zapisania się na badania słuchu? W tym miejscu wymienić te najważniejsze symptomy: problem z rozmową przez telefon lub niechęć do takiej formy kontaktu; niechęć do rozmowy w gronie większym niż 2 osoby; częste proszenie o powtórzenie wypowiedzi; duża głośność telewizora; problem ze skupieniem się na rozmowie w hałaśliwym otoczeniu oraz problemy ze słuchaniem tego co mówią dzieci i kobiety – osoby o wysokim tonie głosu. Ubytek słuchu ma wiele postaci. Może wahać się od lekkiej utraty, w której dana osoba nie słyszy pewnych wysokich dźwięków, takich jak głosy kobiet i dzieci, do całkowitej utraty słuchu. Istnieją dwie kategorie ubytków słuchu:
Po pierwsze gdy dochodzi do uszkodzenia ucha wewnętrznego lub nerwu słuchowego. Ten rodzaj ubytku słuchu jest zwykle trwały i sposobem radzenia sobie z nim są przede wszystkim protezy w postaci aparatów słuchowych nazywamy go ubytkiem słuchu typu zmysłowo-nerwowego.
Po drugie gdy fale dźwiękowe nie mogą dotrzeć do ucha wewnętrznego. Przyczyną może być nagromadzenie woskowiny, płyn lub przebita błona bębenkowa. Leczenie lub zabieg chirurgiczny zwykle może przywrócić przewodzeniowy ubytek słuchu.
Jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, doświadcza nagłej utraty słuchu typu zmysłowo-nerwowego, natychmiast udaj się do lekarza.Utrata słuchu związana z wiekiem, pojawia się stopniowo wraz z wiekiem. Jego przyczyną są zmiany w uchu wewnętrznym i nerwie słuchowym. Może utrudniać odbieranie głośnych dźwięków oraz ludzkiego głosu. Również powszechne u osób starszych jest to opisywane jako dzwonienie w uszach to tak zwane szumy w uszach które nawracają i mogą występować tylko w jednym uchu lub w obu. Mogą one być pierwszą oznaką utraty słuchu u osób starszych, ale mogą również oznaczać inne problemy zdrowotne – nadciśnienie lub alergie. Jednym z najczęstszych powodów pogarszającego się słuchu jest utrata słuchu z wiekiem. Jak zatrzymać słuch na dłużej? Niestety nie istnieją rozwiązania, które są w stanie zagwarantować, że słuch się nie pogorszy. Jeśli to nastąpiło, rozwiązaniem może być przekonanie bliskiej osoby starszej do skorzystania z aparatu słuchowego. Dzięki niemu będzie można bez przeszkód porozumiewać się z innymi. Odpowiednio dobrany aparat może też zapobiec dalszej degeneracji zmysłu słuchu. Aparaty słuchowe to elektroniczne, zasilane bateryjnie urządzenia, dzięki którym dźwięki stają się głośniejsze. Istnieje wiele rodzajów aparatów słuchowych. Przed zakupem aparatu słuchowego warto skorzystać z pomocy lekarza od słuchu oraz osoby przeszkolonej do ustawiania aparatów. Audiolog lub specjalista od aparatów słuchowych pokaże Ci, jak korzystać z Twojego aparatu słuchowego.

Bezpieczeństwo Seniora. W sali wykładowej Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w dniu 26 października 2022 r. odbyło się spotkanie zorganizowane przy współpracy z Komenda Powiatową Policji w Sanoku. Spotkanie miało na celu zdiagnozowanie oczekiwań społeczeństwa w zakresie bezpieczeństwa seniorów. Podczas debaty, policjantki realizująca zdania z zakresu profilaktyki społecznej st. asp. Izabela Rowińska oraz Lidia Rakoczy wyjaśniły sposoby działania przestępców w stosunku do osób starszych oraz przekazały, jakich sytuacji należy unikać, aby nie stać się pokrzywdzonym czynem zabronionym. Głównymi tematami wykładu otwartego było: podniesienie poziomu bezpieczeństwa osób w podeszłym wieku; zmniejszenie strachu przed staniem się ofiarą przestępstwa; pobudzenie lokalnych społeczności do przeciwdziałania wszelkiego rodzaju zjawiskom patologicznym; ograniczenie skali przestępczości na szkodę osób starszych oraz poprawa świadomości prawno – wiktymologicznej osób starszych. (Wiktymologia – dziedzina kryminologii, zajmująca się ofiarami przestępstw oraz badaniem ich roli w genezie przestępstwa, zwłaszcza ustaleniem czynników tworzących podatność na stanie się ofiarą przestępstwa (predestynacja wiktymologiczna) oraz metod zapobiegania temu.) Obszernie omówiona została problematyka związana z: kradzieżami kieszonkowymi; kradzieżami torebki na tzw. „wyrwę”; oszustwami metodą na tzw. „wnuczka”; oszustwami na tzw. „administratora”, „gazownika”, „pracownika administracji” itp., oraz włamaniami do mieszkań lub domów.

7 października w Centrum Usług Senioralnych w Sanoku odbyło się szkolenie dla wolontariuszy zorganizowane przez Powiatowe Centrum Wolontariatu w Sanoku. Wolontariuszy – słuchaczy Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, uczniów szkół średnich, ich nauczycieli oraz wykładowców powitała prezes Czesława Kurasz, która przybliżyła historię sanockiego wolontariatu oraz zaprezentowała film nakręcony z okazji 20-lecia działalności Powiatowego Centrum Wolontariatu w Sanoku. Uczestnicy szkolenia wysłuchali wykładu Macieja Drwięgi, dyrektora Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sanoku na temat zagrożeń wynikających ze stosowania środków odurzających. Pan Marcin Patronik wyjaśnił na czym polega budowanie relacji wspierającej. Osoby chętne mogły porozmawiać indywidualnie z psychologiem. Wolontariusze wzięli również udział w kursie pierwszej pomocy przeprowadzonym przez dr. n. med. Krzysztofa Jakubowskiego oraz w zajęciach z samoobrony przygotowanych przez policjantów. Poznali też zasady BHP obowiązujące w pracy wolontariusza. Wykład poprowadziła dr Aneta Mielnik.

Jesienny redyk owiec. Sezonowy wypas owiec to bardzo ciężka praca, bowiem to nie tylko zarządzania gospodarstwem owiec. Od bacy wymagana jest rozległa wiedza, umiejętności, kondycja fizyczna, samodyscyplina i predyspozycje psychiczne. Kierdel owiec (w przeważającej liczbie stanowiących osobistą własność bacy Władysława Franosa) stanowi nieodłączny element krajobrazu bieszczadzkiej Osławicy. Nadmienić należy, że by zostać bacą należy posiadać wieloletnie doświadczenie, niezbędną wiedzę i umiejętności - od praktykanta po juhasa. Bacę cechuje życiowa mądrość rozwaga i wytrwałość. Wiosenny redyk – wyprowadzanie owiec na pastwiska odbywa się zwykle na początku maja natomiast powroty owiec z sezonowych pastwisk przypadają na okolice św. Michała. Dorocznym zwyczajem słuchacze Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku dnia 1 października 2022 r. wzięli udział w organizowanym na Terenia bacówki Władysława Franosa jesiennym redyku owiec zwanym również osodem.
Wydarzenie, jak co roku rozpoczęto nawoływaniem trąbity do przybycia owiec, które przepędzono z pastwiska do koszary i rozpoczęto osod. Następnie było powitanie gości przez bacę Władysława Franosa, poczęstunek bryndzą. W spotkaniu na pasterskim szlaku wzięli udział wojewodowie wołoscy, czyli zwierzchnicy społeczności pasterskiej Jednym z nich jest Paweł Królikowski z Komańczy, który jest wojewodą wołoskim na Bieszczady i Beskid Niski. Uczestnicy wydarzenia mieli możliwość wziąć udział w degustacja serów, pokazie tkactwa i wikliniarstwa, spacerze zielarskim, pokazie instrumentów pasterskich. Bardzo ciekawą i niezapomnianą była jak prawie, co roku konferansjerka prowadzona przez urodzonego w Nowym Targu aktora teatralnego i filmowego Stanisława Jaskułkę – posiadającego obszerną wiedzę na temat kultury wołoskiej i zwyczajów górali polskich. Oprawę muzyczna wydarzenia zapewniła kapela góralska, zespół „Karpatia” składający się z Bojków ukraińskich oraz Zespół Ludowy Senior.

Nieformalna grupa w składzie: Irena Pańko, Stanisława Sawicka oraz Anetta Przystasz nosząca nazwę „Solidarni z Ukrainą” której patronem jest Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku realizować będzie w bieżącym roku w ramach Projektu „Podkarpackie Inicjatywy Lokalne 2021 – 2023” (wg ścieżki IV – mikrodotacje branżowe) Inicjatywę – „Seniorzy dla uchodźców z Ukrainy”. Na realizację zadania przyznano dotację w kwocie: 6 000,00 zł (słownie złotych: sześć tysięcy 00/100)
Projekt sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 - 2030
Wojewódzkimi Operatorami projektu są: Fundacja Fundusz Lokalny SMK, LGD Stowarzyszenie „Partnerstwo dla Ziemi Niżańskiej”, Stowarzyszanie LGD „TRYGON-Rozwój i Innowacja”, Fundacja Przestrzeń Lokalna.”

W ramach otwartego konkursu ofert Narodowego Instytutu Wolności na realizację w 2022 roku ze środków Funduszu Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego zadania publicznego dotyczącego Wzrostu Kompetencji lub Wzmocnienia Infrastruktury Organizacji Pożytku Publicznego Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku otrzymał dotację w kwocie: 9 190,70 zł. (słownie złotych: dziewięć tysięcy sto dziewięćdziesiąt 70/100) na realizację zadania publicznego pt. Wzmocnienie sprzętowe Organizacji Pożytku Publicznego.
Realizując powyższe zadanie zakupiono na potrzeby Stowarzyszenia następujące sprzęty:
Projektor, ekran, mikrofony bezprzewodowe, rollap, warnik, szklane kubki, podgrzewacz wody, drukarkę dwustronną, bindownicę oraz laminator.

Dwadzieścia lat swojego istnienia obchodzi Powiatowe Centrum Wolontariatu (PCW) w Sanoku. Było pierwszym stowarzyszeniem wolontariackim, jakie powstało w województwie podkarpackim Z tej okazji w auli Uczelni Państwowej odbyła się wielka Gala, będąca doskonałą okazją, aby pochylić głowy i uścisnąć serdecznie tych, którzy kiedyś ubogacili Sanok wolontariatem i do dziś w nim są. To był wielki dzień, jeden z piękniejszych w roku. Jubileusz XX-lecia obchodzili ludzie skupieni wokół wyjątkowej idei, której na imię „wolontariat”. Wolontariusze to szczególni ludzie, gdyż każdego dnia zmieniają świat na lepszy. I łączy ich wspólny cel: pomoc potrzebującym. To wspaniale, że tak wielu ludzi działa w wolontariacie. Szczególną rolę spełnia wolontariat w środowisku szkolnym, będąc ważnym elementem w realizacji procesu wychowawczego. W ciągu osiemnastu lat nasze szkolne koło wypracowało wiele wspaniałych rzeczy, przewinęło się przez nie kilkuset młodych ludzi. Siedmiokrotnie nasi uczniowie zdobywali zaszczytny tytuł „wolontariusza roku”. Jesteście wyjątkowi. Dziękuję, że jesteście! - powiedziała Renata Gromek dyrektor Zespołu Szkół nr 1 w Sanoku występująca w roli gospodarza Gali. Tradycją jest, że podczas dorocznych uroczystości Dnia Wolontariusza, każde koło, a jest ich skupionych w Centrum dziewięć, pełni funkcję gospodarza. Tym razem zaszczyt ten przypadł wolontariuszom Ekonomika, w którym utworzone zostało pierwsze szkolne koło sanockiego Centrum. O muzyczną oprawę Gali zadbali sami wolontariusze ze szkolnych kół oraz przyjaciele Jubilata. Zasłużone oklaski i słodycze zbierali soliści i zespoły muzyczno-wokalne Zespołu Szkół Nr 1 i II Liceum Ogólnokształcącego, tancerze ze Środowiskowego Domu Samopomocy w Wolicy oraz artyści Warsztatów Terapii Zajęciowej w Sanoku. Dużo wrażeń estetycznych dostarczyły akrobatyczne popisy Konstancji Iwańczyk, wielokrotnej mistrzyni Polski i medalistki Mistrzostw Świata w stylu Fitness. Dorównywali artystom prowadzący Galę Artur Andrus oraz Wojciech Pajestka. Ich występ niewątpliwie dodał blasku Gali, co docenili organizatorzy.

4 grudnia 2021 r. podczas V Podkarpackiego Forum Obywatelskiego uroczyście ogłosiliśmy wyniki w ramach konkursów: Wolontariusz Roku 2021 Korpusu Solidarności oraz Regionalny Koordynator Roku 2021 Korpusu Solidarności dla Województwa Podkarpackiego. Celem konkursów jest promocja wolontariatu i organizacji wolontariatu długoterminowego. Wręczenia wyróżnień dokonali Ewa Draus - Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego oraz Wojciech Kaczmarczyk - Dyrektor NIW – CRSO. Tytuł Regionalnego Wolontariusza Roku 2021 Korpusu Solidarności otrzymała Iwona Czarnota ze Stowarzyszenia Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Gminy Chmielnik. Wyróżnienie otrzymał Zbigniew Chmielowski z Uczniowskiego Klubu Sportowego Krzemień w Ustrzykach Dolnych. Tytuł Regionalnego Koordynatora Roku 2021 Korpusu Solidarności otrzymała Dorota Głazowska Krzywdzik - prezes Stowarzyszenia Miłośników Olszanicy i Okolic. Wyróżnienie otrzymali: Andrzej Pańko - prezes Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku im. Jana Grodka oraz Jakub Kasprzyk - członek zarządu Koło Gospodyń Wiejskich w Rudawce. Twórcą statuetek jest PePesza Ceramik. Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy! Konkursy zostały przeprowadzone w ramach Podkarpackiego Korpusu Solidarności realizowanego w ramach Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018 – 2030 realizowanego przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Regionalnym partnerem jest Fundacja Bieszczadzka (Lider zadania), Bieszczadzki Uniwersytet Ludowy (Partner zadania) oraz Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Partnerstwo dla Ziemi Niżańskiej" (Partner zadania) Organizatorem V Podkarpackiego Forum Obywatelskiego był Marszałek Województwa Podkarpackiego wraz z Radą Działalności Pożytku Publicznego Województwa Podkarpackiego.

Spotkanie z przedstawicielkami Komendy Powiatowej Policji w Sanoku tj. Izabelą Rowińską oraz Lidią Rakoczy było ostatnim spotkaniem w ramach inicjatywy Podniesienie kompetencji niezbędnych do podjęcia aktywności w obszarze stanowienia prawa realizowanej przez Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku w okresie od 1 września 2021 r. do 30 listopada 2021 r. dofinansowanej w ramach Projektu „Podkarpackie Inicjatywy Lokalne 2021-2023”. Tematem tego otwartego spotkania było "Bezpieczeństwo mieszkańców". Panie w sposób szczegółowy omówiły wdrożone ostatnio zmiany w przepisach o ruchu drogowym oraz niebezpieczeństwa jakie czekają na użytkowników Internetu.

Parafia greckokatolicka p.w. Opieki Najświętszej Marii Panny w Komańczy; Świątynia została wybudowana w 1988. Jest konstrukcji drewniano-murowanej. Na wcześniej zbudowanej kamiennej podmurówce umieszczona jest wierna kopia drewnianej cerkwi ze wsi Dudyńce koło Sanoka. Jest to pierwsza greckokatolicka cerkiew konsekrowana po 1945 cerkiew w Polsce. W bocznym ołtarzu, uwagę przyciąga cudowna ikona Madonny z Dzieciątkiem, dziś często nazywana ikoną Matki Boskiej Komanieckiej.

Kościół św. Marii Magdaleny w Dukli z XVIII w. – perła rokoko. Kościół istniał już w XV w. Prawie niezmieniony wygląd do obecnych czasów, zawdzięczamy Jerzemu Mniszchowi i jego żonie Marii Amalii – przebudowa świątyni miała miejsce w latach 1764-1765. Wielokrotnie niszczony, w tym w 1944 r. Remontowany w 1954, w 1964-1965, a gruntownie odrestaurowany w latach 1999 – 2005.
Kościół farny jest wzniesiony w stylu późnobarokowym o dwóch symetrycznych kaplicach eliptycznych z kopułami i wolno stojącą dzwonnicą. Świątynia posiada cenne wyposażenie wnętrz w stylu rokoko i niezwykły nagrobek Marii Amalii z Brűhlów Mniszchowej.
Z zewnątrz skromna i prosta budowa, która zaskakuje przepychem wnętrz, subtelnością detali i doskonałością ogólnej kompozycji. Wszystko jest lekkie, jasne i wytworne. Ołtarze zaludniają roztańczone postacie, bardziej przypominające teatralnych aktorów niż świętych i męczen-ników. Rzeźby przy ołtarzu dłuta Jana Obrockiego ze Lwowa są ucieleśnieniem czterech cnót: Miłości, Nadziei, Wiary i Pokuty. W ołtarzu głównym znajduje się obraz pokutującej Marii Magdaleny. Jest to wierna kopia oryginału pędzla Pompeo Girolanio Batoniego, zniszczonego w 1944 r. Kopię wykonał artysta malarz Stanisław Jakubczyk. Na uwagę zasługuje również piękne tabernakulum. Iluzjonistyczne polichromie na sklepieniu przedstawiają sceny z życia i śmierć patronki kościoła. W nawie można również podziwiać ołtarze i konfesjonały, a także ambonę z rzeźbami czterech ewangelistów i chór muzyczny. Na ścianach piękne rokokowe zacheuszki i stacje drogi krzyżowej na lustrach. W przedsionku znajduje się kolejne dzieło Jana Obrockiego – grobowiec Franciszka Stadnickiego wykonany z czarnego marmuru. Najpiękniejszy i najcenniejszy zabytek dukielskiej fary znajduje się w jednej z bliźniaczych kaplic bocznych, których drzwi zostały wykonane z kutego i trybowanego żelaza przez drezdeńskich kowali-artystów. Jest to grobowiec Marii Amalii Mniszchowej, wyrzeźbiony z różowego i czarnego marmuru w 1773 roku przez Jana Obrockiego. Monument ten jest kwintesencją kultury rokoka. Marmurowa postać młodej, pięknej i eleganckiej kobiety jest tak pełna życia! Maria Amalia wygląda jakby zapadła w krótką drzemkę. Wydaje się, że za kilka minut powróci do przerwanej lektury lub też zaraz wstanie i szeleszcząc falbanami sukni podąży na bal.

W dniu dzisiejszym odbyło się kolejne spotkanie w ramach realizacji inicjatywy „Podniesienie kompetencji niezbędnych do podjęcia aktywności w obszarze stanowienia prawa realizowanej przez Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Jana Grodka w Sanoku w okresie od 1 września 2021 r. do 30 listopada 2021 r. dofinansowanej w ramach Projektu „Podkarpackie Inicjatywy Lokalne 2021-2023”. Tematem dzisiejszego spotkania była "Hierarchia i system źródeł prawa w Polsce", czyli jak czytać przepisy i jak włączyć się w proces tworzenia, czyli udział w opiniowaniu dokumentów strategicznych dla gminy, miasta, działania na rzecz osób starszych". Generalnie rzecz ujmując program szkolenie objął zagadnienie dialogu społecznego na poziomie lokalnym i szczeblu krajowym. Zajęcia prowadzone były przez kompetentnego prawnika. Elementami programu szkoleniowego była: ścieżka legislacyjna aktów prawnych na poziomie centralnym i samorządowym oraz proces stanowienia prawa, możliwość i formy udziału obywatelskiego; zastosowanie cyfrowych rozwiązań w zakresie efektywności udziału obywatelskiego w procesie stanowienia prawa; przykłady udziału w konsultacjach społecznych; zasady kultury komunikacji w konsultacjach społecznych i procesie stanowienia prawa.

Pierwszym spotkaniem w ramach inicjatywy dofinansowanej przez „Podkarpackie Inicjatywy Lokalne 2021-2023” obejmującej tematykę : Podniesienia kompetencji niezbędnych do podjęcia aktywności w obszarze stanowienia prawa był wykład otwarty przeprowadzony przez mgr inż. Piotra Kutiaka. Temat tego spotkania to .: "Prawa obywatela a ekologia", czyli zmierzenie się z zagadnieniami gospodarki odpadami, "Programem ochrony środowiska dla gminy miasta Sanoka na lata 2018-2021 z perspektywą na 2022 - 2025. Uczestnicy spotkania dowiedzieli się że Gminny program ochrony środowiska jest dokumentem planowania strategicznego o charakterze doradczym, wspomagającym procesy decyzyjne i aktywne zarządzanie środowiskiem. Umożliwia podjęcie zintegrowanych działań na terenie gminy w celu zapewnienia mieszkańcom bezpieczeństwa ekologicznego i stałej poprawy warunków życia, chroniąc przy tym stan zasobów przyrodniczych i kulturowych. Zadaniem gminnego programu ochrony środowiska jest wskazanie sposobu realizacji polityki ochrony środowiska na terenie gminy, poprzez wyznaczenie głównych celów strategicznych dla poszczególnych komponentów środowiska (tzw. obszarów interwencji) oraz wynikających z nich priorytetów - tzw. kierunków interwencji oraz szczegółowych zadań krótkoterminowych, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, harmonogramem działań naprawczych, wskazaniem sposobu ich monitorowania oraz podaniem źródeł pozyskiwania środków finansowych niezbędnych do osiągnięcia założonych celów.

Sanocki skansen w dniach 11 i 12 września br. był świadkiem wydarzenia kulturalnego pt. „Bojkowskie płaje” (realizowane jako zadanie w ramach projektu „Bojkowskie płaje w Bieszczadach” dofinansowanego z budżetu Województwa Podkarpackiego) którego organizatorem był Bieszczadzki Uniwersytet Ludowy (Sanocki UTW jest jego członkiem założycielem) oraz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Patronat sprawowali Burmistrz Miasta Sanoka oraz Starosta Sanocki. W ramach tego wydarzenia przeprowadzono m.in. Warsztat tworzenia tradycyjnych elementów stroju bojkowskiego oraz Warsztat tworzenie biżuterii i ozdób bojkowskich poprowadziła Marianna Jara. Sposoby wytwarzania tradycyjnych instrumentów bojkowskich: drumla, trombita, sopiłka pasterska, okaryna bojkowska, róg bawoli itp. przedstawił Józef Sowa. Architekturę na Borkowszczyźnie gospodarstwo, pasterstwo, cerkiew omówił Marcin Krowiak natomiast Bojkowszczyzna w fotografii Romana Rainfussa – Hubert Ossadnik. Ciekawe opowieści o symbolice i mitologii Bojkowszczyzny przedstawiła Olga Solarz. Uczestnicy wydarzenia podczas wycieczki prowadzonej przez Piotra Kutiaka mieli okazję poznać przyrodę Bojkowszczyzny. Nie zabrakło prezentacji dorobku kulturalnego Bojków a w szczególności piosenek tej grupy etnicznej ruskich górali którą zaprezentowały zespoły Widymo, Kapela z nad Osławy oraz Wernyhora. W drugim dniu na Skansenie odbywała się impreza partnerska „Bartnik Ziemi Sanockiej” Bojkowie to grupa etniczna górali pochodzenia rusińskiego i wołoskiego, zamieszkująca Karpaty Wschodnie od Wysokiego Działu w Bieszczadach na zachodzie, do doliny Łomnicy w Gorganach. Na zachodzie sąsiadowali z Łemkami, natomiast na wschodzie z Hucułami.
Omawianej grupie etnicznej znane są dwie wersje mitu o stworzeniu świata. W jednej wersji stworzenie świata było wspólnym dziełem Boga i Szatana nurkującego po piasek z morskiego dna. Badacze mitów słowiańskich widzą w nich przetworzone postaci dawnych bogów – Peruna i Welesa. W bojkowskiej wersji mitu pod koniec pojawia się św. Michał Archanioł i gromi Szatana piorunem. Pokonany Szatan został skuty łańcuchem, z którego usiłuje się uwolnić. Próby te zostają udaremnione dzięki pracy kowali – zawodu, któremu wiele kultur łącznie ze Słowianami przypisywało znaczenie magiczne 1 oraz malowaniu pisanek.

Podczas wyjazdu studyjnego grupa wolontariuszy Korpusu Solidarności oraz działacze organizacji pozarządowych z terenu powiatu bieszczadzkiego spotkała się z Bogumiłą Bętkowską – Prezesem Zarządu Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działanie „Dorzecze Wisłoka” działającej w gminie Zarszyn. W czasie spotkania poinformowała zebranych o przyjętych przez społeczność gminy sposobach pozyskiwania środków finansowych i realizacji projektów m.in. budowa bajkowej krainy pogranicza w Odrzechowej. Gospoda Karpacka w Zarszynie to projekt Lokalnej Grupy Działania "Dorzecze Wisłoka". Na jego realizację stowarzyszenie zdobyło ponad 250 tysięcy złotych dofinansowania. W przedsiębiorstwie społecznym pracę znalazło już 6 osób, wcześniej długotrwale bezrobotnych.
Na trasie Kraków-Krynica, w malowniczym otoczeniu brzeskich wzgórz i lasów w gminie Gnojnik, powstaje turystyczna enklawa szczęśliwości, jak o swoim projekcie, mówiła Bożena Malaga-Wrona - Prezes zarządu i założycielka Vesny. W tym miejscu przyroda i ludzkie działania stworzą harmonijną całość, a starsi i młodzi będą mogli doświadczyć energii natury oraz kreatywnie i aktywnie spędzić czas. Naturalny potencjał miejsca zostanie dostosowany na potrzeby osady i wsparty poprzez budowę odpowiedniego zaplecza, które oprócz ogrodu tworzyć będą również ekologiczne budynki czy wiata. W tych miejscach prowadzone będą prace kulinarne, twórcze i wszelkiego rodzaju edukacja. Edukacja dotyczyć będzie m.in. zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej, skutecznego kształtowania zdrowych nawyków, zachowań proekologicznych.
Podczas wyjazdu mieliśmy okazje zwiedzić ruiny zamku królewskiego znajdujące się na wzgórzu zwanym Baszta nad Dunajcem w miejscowości Czchów. Jezioro Czchowskie – zbiornik retencyjny w województwie małopolskim, powstały w wyniku spiętrzenia rzeki Dunajec na zaporze wodnej w Czchowie. Wybudowana w Rożnowie elektrownia wodna Rożnów jest siłownią typu szczytowego, uruchamianą w godzinach największego zapotrzebowania na energię elektryczną.

W dniach 23 - 25 września 2021 w Warszawie odbył się Zlot dziennikarzy RadiaSovo, w którym udział wzięło ponad 70 radiowców z niepełnosprawnością oraz ponad 70 radiowców seniorów wraz z Liderami. Na uroczyste rozpoczęcie Zlotu zostali zaproszeni przedstawiciele instytucji finansującej projekt. Podczas prowadzonych warsztatów uczestnicy zlotu doskonalili pod czujnym okiem stanowiących kierownictwo projektu dziennikarz własne techniki dziennikarskie w tym obsługę programów: Audacity oraz Shotcut’a, w związku z planowanym nadawaniem audycji na żywo również w tym zakresie przeprowadzono szkolenie i pierwszą próbę przekazu.

W dniach 12 do 16 lipca 2021 r. Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku z siedzibą w Nowym Sączu zorganizowała dla przedstawicieli seniorskich organizacji pozarządowych szkolenie pn. „Akademia Liderów Seniorskich Organizacji Pozarządowych” realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Oś Priorytetowa II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.16 Usprawnienie procesu stanowienia prawa. Podczas 42 godzinnych praktycznych zajęć uczestnicy nabyli wiedzę i umiejętności niezbędne do podjęcia aktywności w obszarze udziału w procesie stanowienia prawa na terenie Polski. Szkolenia prowadzone są przez wykwalifikowaną kadrę, posiadającą odpowiednie doświadczenie i wiedzę. Przedmiotem tego szkolenia były:
- system i hierarcha źródeł prawa w Polsce,
- umiejętność czytania i interpretacji przepisów,
- zasady tworzenia prawa czyli jak organizacja pozarządowa może włączyć się w ten proces,
- aspekty prawne działania NGO w Polsce,
- osoby starsze w dokumentach strategicznych i aktach prawnych,
- zatrudnienie pracownicze i niepracownicze w NGO,
- prowadzenie działalności odpłatnej i gospodarczej przez NGO,
- elementy ekonomii w tym polityki przemysłowej, ekonomia przedsiębiorstwa - zagadnienia podstawowe.
Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku w tym szkoleniu reprezentował prezes Stowarzyszenia.

Realizując zadanie „Bieszczadzkie i Beskidzkie ścieżki”, które uzyskało pozytywną formalną i merytoryczną ocenę w ramach konkursu: „Nabór ofert w trybie art. 19a ogłoszonym przez: Gminę Miasta Sanoka - Urząd Miasta w Sanoku” słuchacze sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w dniu 6 października 2020 r. udali się na teren przepięknych Bieszczad. Celem projektu jest wzmocnienie tożsamości i uczestnictwo w miejscowej kulturze wśród słuchaczy Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku za pomocą działań edukacyjno-animacyjnych nastawionych na promocję kultury kresowej oraz wołoskiej w Bieszczadach i Beskidzie Niskim w czasie od października do listopada 2020 r. Tak postawiony cel zamierzamy osiągnąć poprzez: - spotkania z historią i architekturą oraz ścieżki zielarskie. - udział w seminarium na terenie Ustrzyk Dolnych. Pierwszym obiektem na trasie wyjazdu był kościół parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Zagórzu. Od 2007 roku świątynia nosi zaszczytne miano Sanktuarium Matki Nowego Życia, a łaskami słynący obraz Matki Bożej ukoronowany został przez ks. Arcybiskupa Józefa Michalika podczas wielkiej uroczystości 1 lipca 2007 roku. Kolejnym obiektem na trasie naszej wędrówki była Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy w Szczawnem. Posiadająca ogromną wiedzę opiekunka świątyni pani Anna przekazała słuchaczom nie tylko historię jej powstania i walki o jej zachowanie, ale również podstawowe różnice pomiędzy rzymskokatolicką a prawosławną obrzędowością. Wybudowana na wzgórzu cerkiew otoczona jest wysokimi lipami. Obiekt przed wojną służył, jako parafialna cerkiew grekokatolicka. Zbudowana została w latach 1888-9. Odnowiono ją w 1925 roku. Według typologii cerkwi łemkowskich Ryszarda Brykowskiego jest to: typ północno-wschodni, wariant wieżowy. Cerkiew w Szczawnem to jedna z nielicznych w Polsce świątyń, nieposiadających elektrycznego oświetlenia, co niewątpliwie dodaje jej uroku. Obok cerkwi stoją dwa krzyże: pierwszy postawiony w 1988 roku na pamiątkę 1000-lecia Chrztu Rusi Kijowskiej, drugi postawiony w sierpniu 2004 za zmarłych Konrada i Barbarę i całą rodzinę Oleksa i Solan. Przy świątyni znajduje się stary, zabytkowy cmentarzyk oraz kamień z wyrytą datą 1889, według miejscowych leżący niegdyś przy starszej świątyni. W 1959 roku jak powiedziała nam Pani opiekun cerkwi planowano jej rozbiórkę ale sprzeciwiła się temu lokalna społeczność. W 1962 roku zaczęto odprawiać w niej prawosławne nabożeństwa, które dotrwały do teraz. Ze Szczawnego udaliśmy się w kierunku Komańczy do znajdującego się tam klasztoru Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, stąd potoczna nazwa "Nazaretanki” a zgromadzenie to zostało powołane już w roku 1875 przez Franciszkę Siedlecką w Rzymie. Celem zgromadzenia jest szerzenie Miłości Bożej wśród ludzi, ze szczególnym uwzględnieniem rodzin. W tym ponad 90-letnim klasztorze Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu w przyklasztornym pokoju znajdującym się na pierwszym piętrze, był w latach 1955-1956 więziony prymas tysiąclecia, ksiądz Stefan Wyszyński. Aby uczcić pobyt kardynała w Komańczy, siostry Nazaretanki utworzyły izbę pamięci, w której przechowywane są pamiątki z czasów pobytu Stefana Wyszyńskiego w klasztorze. Jest to biurko prymasa, jego lampa naftowa, maszyna do pisania, kałamarz, bibularz, klęcznik, naczynia liturgiczne i szaty, w których odprawiał nabożeństwa. Trudna sytuacja polityczna w kraju sprawiła, że rzeczy księdza Stefana Wyszyńskiego przez długi czas nie posiadały rangi eksponatów muzealnych, przez co bardzo niszczały. Jednak najważniejszą pamiątką nie są dobra materialne, ale Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, które prymas napisał w Komańczy 16 maja 1956 roku oraz tekst Wielkiej Nowenny z okazji obchodów 1000-lecia chrztu Polski. Podczas prac archeologicznych poprzedzających budowę gazociągu w Nowym Łupkowie odnaleziono fundamenty dawnej plebanii, tzw. „popówki”. W czasie prac wykopaliskowych znaleziono m.in.; grot włóczni z epoki brązu, czyli sprzed kilku tysięcy lat, odznakę pamiątkową „Orlęta” przyznawaną w okresie międzywojennym uczestnikom walk w obronie Lwowa i Kresów Wschodnich, oraz nieśmiertelnik austro-węgierski z kartką tożsamości w środku. Po wzmocnieniu się smacznym posiłkiem w Zagrodzie Chryszczata na terenie Smolnika słuchacze Sanockiego U T W pełni wrażeń udali się w drogą powrotną do domu.

Współczesny świat nas nie rozpieszcza. Żyjemy w coraz większym stresie i mamy bardzo mało czasu dla siebie. Nieustannie wymaga się od nas zachowań sprzecznych z naszą naturą, a każde niepowodzenie wpędza nas w depresję. Gdzie znaleźć panaceum na codzienne bolączki i odnaleźć promień słońca nawet w najbardziej ponury dzień? Odpowiedzi udziela ceniony buddyjski mnich. Ajahn Brahm jest Anglikiem – (Ajahn Bramhavamso Mahathera, właściwie Peter Betts – opat klasztoru Bodhinyana w Serpentine w Australii Zachodniej, Dyrektor ds. Duchowych Buddyjskiego Towarzystwa Stanu Australia Zachodnia, Doradca ds. Duchowych przy Buddyjskim Towarzystwie Stanu Wiktoria) – który wiele lat spędził w buddyjskim klasztorze w Tajlandii. Jego pochodzenie umożliwia mu przedstawianie mądrości Wschodu w sposób przyswajalny dla ludzi Zachodu. Ajahn Brahm pokazuje nam dlaczego nigdy nie wolno się poddawać oraz podaje niezawodny sposób na bezkonfliktowe zdyscyplinowanie niepokornego. Podaje przykłady, w których obrzucenie błotem, wyzwiskami bądź ekskrementami stanowi przyczynę satysfakcji i zadowolenia oraz każe nauczyć się świadomie modyfikować własne nastawienie. Wskazuje zarówno siłę przyjaźni, jak i koszty samolubstwa. Naucza jak wyjść z opresji i odzyskać pogodę ducha, nawet po tragicznych wydarzeniach. Zdradza co zrobić, gdy goni cię trumna. Dowiadujemy się jak należy postępować, aby dostrzegać dobro i akceptować życie wraz ze wszystkimi jego niedoskonałościami. Ajahn Brahm podpowiada, że zamiast żywić urazę do innych, karać i straszyć, powinnyśmy użyć czegoś znacznie potężniejszego – dobroci, delikatności i przebaczenia budującego pokój w naszym życiu. Opowiedziane z dozą inteligentnego humoru przykłady bawią słuchaczy i wzmagają koncentrację. Skłaniają do refleksji i zadumy. Słuchacz odnajduje w nich zrozumienie, spokój, jak również pomoc w rozwiązywaniu współczesnych problemów.

Pewnego razu osioł wpadł do studni i zaczął głośno ryczeć, wzywając pomocy. Na jego krzyki przybiegł właściciel i rozłożył ręce – przecież nie da się wyciągnąć osła ze studni. Wówczas gospodarz pomyślał: „Mój osioł jest już stary i niewiele życia mu zostało, a ja i tak chciałem kupić nowego, młodego osła. Ta studnia całkiem już wyschła i już dawno chciałem ją zasypać oraz wykopać nową. Czemuż by więc nie upiec dwóch pieczeni przy jednym ogniu – zasypię starą studnię i jednocześnie pochowam osła”. Niewiele myśląc, chwycił za łopatę i zaczął wrzucać ziemię do studni. Osioł od razu zrozumiał, co jest grane, i zaczął głośno ryczeć, ale gospodarz nie zwracał uwagi na jego krzyk rozpaczy i milcząc, wrzucał ziemię do studni. Jednak osiołek bardzo szybko umilkł. Gospodarz nie zajrzał do studni. W tym czasie osioł każdy kawałek ziemi, który spadał na jego grzbiet strząsał i udeptywał. Po jakimś czasie, ku zdziwieniu gospodarza, osiołek znalazł się na powierzchni i wyskoczył ze studni!”.
Jaki stąd morał?
„W naszym życiu zdarza się wiele różnych nieprzyjemności i w przyszłości możesz przyciągać do siebie coraz to nowe. I za każdym razem, kiedy spadnie na Ciebie kolejna gruda, pamiętaj, że możesz strząsnąć ją i właśnie dzięki niej wznieść się nieco wyżej. W ten sposób stopniowo zdołasz wydostać się z najgłębszej studni problemów”.

Pożegnanie Karnawału, czyli tradycyjny śledzik 2020. Ostatki, zwane śledzikiem, to ostatni moment na folgowanie sobie pod względem jedzenia i zabawy. Od Środy Popielcowej zaczyna się post, czyli 40 dni umiarkowania. Niegdyś czas ten był bardziej przestrzegany, a w ostatkowy wieczór biesiadnicy zasiadali przy suto zastawionym stole ze sporą ilością mięs, smażonych w głębokim tłuszczu słodkości i napitków. Była też potrawa zwiastująca post, czyli śledzik. Świętowaliśmy, bawiliśmy się i siedzieliśmy przy obficie zastawionych stołach. Naszym przodkom ostatnie dni karnawały kojarzyły się z hucznymi zabawami i tanecznymi korowodami. Najgłośniej obchodzono trzy ostatnie dni karnawały - tak zwany "mięsopust". Nazwa ta wzięła się od tego, że w tym czasie żegnało się z potrawami mięsnymi. Współczesną spuścizną starej tradycji jest "śledzik", którego przyrządza się we wtorek przed Środą Popielcową. Kończy się okres karnawału, za kilka dni będziemy mieć jego ostatni dzień, po czym rozpocznie się Wielki Post, który potrwa aż do świąt wielkanocnych. Zanim nadejdzie Środa Popielcowa, zgodnie ze staropolską tradycją słuchacze Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz naszym zwyczajem w gościnnej Restauracji „BARTEK” spotkali się na „Śledziku 2020”

Na świecie jest to ostatni dzień słynnego brazylijskiego karnawału i samby królującej na ulicach Rio de Janeiro. O północy z wtorku na środę koniec weneckiego karnawału obwieszczą dzwony bazyliki na placu Św. Marka, a przez Canal Grande przepłyną w milczeniu gondolierzy z pochodniami w rękach. Tradycja urządzania hucznych zabaw przed nadchodzącym okresem wstrzemięźliwości od dawna jest bliska różnym kulturom. Współcześnie widowiskowe karnawały odbywają się w Rio de Janeiro, w Wenecji oraz na Wyspach Kanaryjskich i w Niemczech. Drugim największym, po karnawale w Rio de Janeiro pod względem liczby odwiedzających go turystów, jest Notting Hill Carnival w Londynie. Co roku w ciągu dwóch dni przyciąga ponad półtora miliona turystów. Ostatni dzień karnawału na świecie jest nazywany często Mardi Gras, co znaczy „Tłusty wtorek”. Nazwa ta jest znana i używana w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, czasem też jako Pancake Tuesday, czyli „Naleśnikowy Wtorek”, a także w Europie i Ameryce Łacińskiej. W Wielkiej Brytanii oraz Irlandii ostatki są nazywane „Shrove Tuesday”, w Niemczech – „Fasnacht”. Ostatki, zwane w rożnych częściach Polski także śledzikiem, zapustami lub podkoziołkiem, zwyczajowo zaczynają się w tłusty (comberowy) czwartek, a kończą we wtorek przed rozpoczynającą Wielki Post Środą Popielcową. Dziś to czas, kiedy w rożnych klubach i restauracjach organizowane są liczne imprezy oraz bale, ale dawniej ostatki wiązały się nie tylko z zabawą taneczną, ale też wieloma zwyczajami i obrzędami, których należało przestrzegać.

„Kiej ostatki, to ostatki,
cieszcie się dziouchy i matki,
kiej ostatki to ostatki,
niech tańcują wszystkie babki,
kiej ostatki, to ostatki,
niech się trzęsą babskie zadki.”

Ostatki, które rozpoczynało obżarstwo w tłusty czwartek, kończyły się zawsze we wtorek o północy. Zwykle o tej porze wieszano w kominie dokładnie wymytą patelnię, co symbolicznie oznaczało koniec z wszelkim tłuszczem w diecie przez najbliższe 40 dni. Punkt dwunasta cichła też muzyka i zaprzestawano wszelkich tańców. Wierzono, że jeśli ktoś złamie ten zakaz, przez resztę życia będzie tańczyć z diabłem. Ostatki, które rozpoczynało obżarstwo w tłusty czwartek, kończyły się zawsze we wtorek, traktowany jako najważniejszy dzień tego okresu. Wraz z wybiciem północy z wtorku na środę, hulankom i swawolom należy bowiem powiedzieć stop. Tak przynajmniej nakazuje tradycja. Co ciekawe większość zachodniego świata nie obchodzi tłustego (combrowego) czwartku, ale… tłusty wtorek (ten przed Środą Popielcową), z francuskiego nazywanym Mardi Gras. Tego dnia karnawałowe parady odbywają się na przykład w Nowym Orleanie. Z kolei w krajach anglosaskich (głównie w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Australii) obchodzony jest wtorek naleśnikowy (Pancake Tuesday) i jak sama nazwa wskazuje jest znakomitym pretekstem do objadania się naleśnikami.

„GMINNA RADA SENIORÓW – WYBRANE ASPEKTY PRAWNE I PRAKTYCZNE”. Historia tworzenia organów pomocniczych dla gmin sięga roku 2001. Wtedy znowelizowano ustawę o samorządzie gminnym powołując młodzieżowe rady gminy. Narodziła się jednak potrzeba aktywizacji w sprawy społeczne nie tylko młodzieży, ale także seniorów. W związku z tym od 30 listopada 2013 roku gminy mogą powoływać rady seniorów. Na czym polega ich zadanie? Podobnie jak młodzieżowa rada gminy, gminna rada seniorów jest organem konsultacyjnym i doradczy. Z uzasadnienia ustawy wynika, że funkcjonowanie rady seniorów ma nie tyle polityczny, co społeczny charakter. Rada seniorów ma pełnić rolę reprezentacji osób starszych. Ustawodawca w art. 5c zaznacza, że gmina ma sprzyjać solidarności międzypokoleniowej i stwarzać warunki do pobudzania aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej. Taką potrzebę odzwierciedlają także statystyki. Według CBOS, 88 proc. respondentów uważa, że osoby starsze są potrzebne społeczeństwu właśnie ze względu na możliwość zaangażowania się w działalność społeczną. Jako przykład wskazano działalność w radzie osiedla czy organizacji. Takie możliwości stwarza także gminna rada seniorów. Członkowie rady mogą zgłaszać inicjatywy związane zarówno z dobrem ich pokolenia, jak i innymi sprawami lokalnymi. Jak powstaje ten organ? Rada gminy, z inicjatywy własnej lub na wniosek zainteresowanych środowisk może utworzyć gminną radę seniorów. W jej skład wchodzą przedstawiciele osób starszych, osoby działające na rzecz osób starszych, organizacje pozarządowe i podmioty prowadzące uniwersytety trzeciego wieku. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania, dążąc do wykorzystania potencjału działających organizacji osób starszych oraz podmiotów działających na rzecz osób starszych, a także zapewnienia sprawnego sposobu wyboru członków gminnej rady seniorów.
Rady seniorów mogą powstawać także przy jednostkach pomocniczych gmin np. w sołectwach, dzielnicach lub osiedlach – musi to jednak zaakceptować gmina. Rada gminy może w statucie jednostki pomocniczej upoważnić radę seniorów do utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej. Sanocki Uniwersytet Trzeciego Wieku w dniach 6-7 lutego 2020 r. przeprowadził Warsztaty: „GMINNA RADA SENIORÓW – WYBRANE ASPEKTY PRAWNE I PRAKTYCZNE”. Prowadzącym te warsztaty był Mec. Wojciech Nalepa – radca prawny reprezentujący m.in. Ogólnopolską Federację stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku i Polskie Forum Seniorów a uczestnikami byli członkowie Sanockiej Rady Seniorów oraz przedstawiciele Gminy Wiejskiej Sanok.

Karpackie zdroje i uzdrowiska do czasów II Wojny Światowej to temat wykładu prof. nadzw. dr hab. Roberta Lipelta. Zdecydowanie najkorzystniejsza pod względem prawnym była sytuacja uzdrowisk w zaborze austriackim. Wszelkie kwestie związane z uzdrowiskami regulowane były przez ustawy krajowe, najpierw przez ustawę z 1891 roku, a następnie z 11 października 1908 roku. Podkreślić należy, że nie koncentrowały się one wyłącznie na jednym aspekcie działalności zdrojowisk i stacji klimatycznych, dotyczyły bowiem zarówno organizacji zarządu, komisji zdrojowych, jak i funduszy kuracyjnych. Nad projektem pierwszej na ziemiach polskich ustawy zdrojowiskowej pracował już prof. Józef Dietl (1804–1878), uznawany za twórcę nowej dziedziny medycyny – balneologii oraz odnowiciela polskiego zdrojownictwa, a z pewnością galicyjskiego. W 1858 roku był jednym z inicjatorów powołania do życia Komisji Balneologicznej przy Towarzystwie Naukowym Krakowskim, która działała także po przekształceniu Towarzystwa w Akademię Umiejętności. W II Rzeczypospolitej podjęto działania ustawodawcze mające na celu stworzenie długo oczekiwanej regulacji prawnej, która mogła położyć kres nieporządkowi spowodowanemu przez niejednorodność prawną na terenach dawnych zaborów wchodzących w skład odrodzonego państwa. Ustawa z 23 marca 1922 roku była kompleksową regulacją prawną w tym zakresie, bardzo nowoczesną i nie ustępowała tego rodzaju regulacjom prawnym w innych państwach europejskich. W artykule 2 dokładnie i jednoznacznie sprecyzowano definicję uzdrowiska, a mianowicie: Za uzdrowiska uważać należy: 1) miejscowości, posiadające cieplice, lub zdroje lecznicze (źródła, studnie lub otwory wiertnicze o wodzie zawierającej mineralne lub inne składniki, względnie wykazującej specjalne działania, co nadaje jej właściwości i zastosowanie lecznicze), czyli 1) zdrojowiska; 2) stacje klimatyczne; 3) kąpieliska morskie.Stare sanatoria rządzą się swoimi prawami. Dzień toczy się tu powoli, wiele jest spacerów, rozmów, rytuałów, na które nie znaleźlibyśmy czasu gdzie indziej. Z racji oczywistej nobliwości to relaks i rozrywka raczej dla wybranych. Czas spędzany np. w Karlovych Varach czy morawskich uzdrowiskach Vincenza Priessnitza w Jesioniku w Czechach, szwajcarskim Davos, Truskawcu nieopodal Lwowa, Szczawnicy, Krynicy - wciąż należy do bardziej wyrafinowanych rozrywek. Przez dziesiątki lat zdążyły już w nich bywać największe sławy: artyści, literaci, aktorzy, politycy, dziedzice fortun, arystokracja. Dla pozostałych możliwość dotknięcia tego nieco zaczarowanego świata, to wciąż towar z metką "de luxe". O bogactwie dziejącej się tu historii opowiada otworzona na przestrzeni lat bogata dokumentacja uzdrowisk: fotografie, nagrania, wspomnienia. Okres autonomii galicyjskiej był „złotym wiekiem” karpackich miejscowości uzdrowiskowych, co wiązało się z znacznym wzrostem zainteresowania leczeniem klimatycznym, wodami mineralnymi oraz borowinami, jako terapią poprawiającą stan cierpiących na choroby płucne – zwłaszcza na gruźlicę. Kurorty obok swej najważniejszej, leczniczej funkcji, dość szybko zaczęły również stanowić centra życia towarzyskiego. W wyższych sferach wyjazdy na kurację „do wód” należały do dobrego tonu, a z czasem stały się po prostu modne. Jednak krajowe uzdrowiska musiały zmierzyć się z zagraniczną konkurencją, gdyż zamożni kuracjusze wybierali sanatoria w Czechach lub w Austrii, które w porównaniu z galicyjskimi oferowały znacznie wyższe standardy. W tym czasie nastąpił dynamiczny rozwój popularnych już kurortów jak: Zakopane, Szczawnica, Krynica, Żegiestów i Iwonicz, które znacznie podwyższając swe standardy zaczęły przyciągać rzesze klientów. Na kuracjuszach zarabiali wszyscy: od właściciela uzdrowiska, poprzez lekarzy, wynajmujących kwatery, restauratorów, do dorożkarzy, praczek i pucybutów. Dlatego też zaczęły powstawać nowe zakłady lecznicze, wśród których wymienić można Rymanów, Truskawiec czy Morszyn. W 1875 roku, w położonym niespełna 30 kilometrów na południe od Sanoka Kulasznem, powstał kurort, który zasłynął z nowatorskiej metody leczenia żętycą. Bezleśna wtenczas okolica idealnie nadawała się do hodowli owiec i krów, z której produkty mleczarskie wykorzystywane były w procesie leczniczym. Żegiestów był przed II Wojną Światową tym najbardziej luksusowym kurortem. Pełnym szarmu i gracji, notabli i bonzów z całej Polski, ale i Europy. Nazywany "perłą polskich uzdrowisk", oferował zasobnym kuracjuszom lecznicze wody i wykwintne zabiegi. Wojna zrujnowała Żegiestów. Niemieckie wojska brutalnie obeszły się z uzdrowiskową infrastrukturą. Kiedy po wojnie do "perły polskich uzdrowisk" wrócili przedwojenni właściciele, nie było - przysłowiowo i dosłownie - co zbierać. Za oknem już czekały komunizm i szara rzeczywistość PRL. Do zdroju nie jeździli już najbogatsi. Zgodnie z socjalistyczną polityką Żegiestów zaroił się gośćmi Funduszu Wczasów Pracowniczych, turnusami robotników, wycieczkami szkolnymi, koloniami, gośćmi letniska. Wysowa-Zdrój to wieś, znajdująca się w południowej Polsce, w województwie małopolskim, położona w dolinie Ropy, na wysokości około 550 m npm., otoczona górami Beskidu Niskiego. Sanatorium Wysowa-Zdrój korzysta przede wszystkim z leczniczych właściwości wód mineralnych, złóż borowiny oraz bardzo sprzyjającemu mikroklimatowi. Krynica (pod nazwą Krzenycze) istniała już przed 1547 r., o czym świadczy przywilej nadania sołectwa w tej miejscowości dla Danka z Miastka (dzisiaj Tylicz). Rozwój miasta w okresie późniejszym wiąże się już z odkryciem w XVII w. leczniczych wartości źródeł mineralnych. Zaczątkiem uzdrowiska był zbudowany w 1794 r. "Mały Domek", który od 1804 r. pomieścił pierwsze zakłady kąpielowe. W 1807 r. Krynica została nazwana urzędowo zdrojem kąpielowym i zaczął tu wkrótce ordynować pierwszy stały lekarz. Wielką erę Krynicy jako uzdrowiska rozpoczęła w 1856 r. działalność Józefa Dietla - profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego uznawanego za ojca polskiej balneologii. Już od 1858 r. stosowano tu kąpiele borowinowe, a kontynuatorzy dzieła Dietla przyczynili się do rozwoju technicznego uzdrowiska. W końcu XIX w. Krynica była modnym i elitarnym miejscem pobytu i spotkań wielu sławnych Polaków (bywali tu m. in. J. Matejko, A. Grottger, H. Sienkiewicz, J.I.Kraszewski). W okresie międzywojennym przebywali tu również: L. Solski, H. Modrzejewska, W. Reymont, J. Tuwim, K.I.Gałczyński, J. Kiepura (miał tu własną willę "Patria"). Do częstych pobytów Kiepury w Krynicy nawiązują organizowane obecnie festiwale nazwane jego imieniem. W teatrze modrzewiowym (który niestety spalił się w 1943 r.) występowali L. Solski i H. Modrzejewska. W 1919 r. na wczasy lub leczenie przybyło do Krynicy 10 tys. osób, a w 1938 liczba ta wzrosła do 40 tys. rocznie. Iwonicz Zdrój jest największym i najstarszym uzdrowiskiem w województwie podkarpackim, od lat przyciąga uwagę kuracjuszy nie tylko z Polski, ale i z całej Europy. Lecznicze walory występujących tutaj wód mineralnych opisał już w 1578 roku Wojciech Oczko, nadworny medyk Stefana Batorego. Wtedy też zaczęto zwracać uwagę na doskonały klimat uzdrowiska. Dynamiczny rozwój, który nastąpił w XIX wieku, zawdzięcza Iwonicz swoim właścicielom – hrabiom Załuskim, którzy budując w pięknym parku pierwszy zakład kąpielowy i pensjonaty nadali mu charakter europejskiego kurortu. W dwudziestoleciu międzywojennym Iwonicz stał się bardzo popularny wśród bywalców „wód” i taki pozostał do dziś.

Ekonomia Społeczna w obrazach filmowych. Spotkanie z dyrektorem sanockiego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej mgr Rafałem Gużkowskim oraz kierowniczką krośnieńskiego Centrum Integracji Społecznej panią Laurą Starowiejską uzmysłowiło uczestnikom jak ważna jest godność każdego człowieka a w szczególności godność osoby dotkniętej, jakość „niepełnosprawnością”. Podczas prezentacji fragmentów filmów zrealizowanych przez Karpacką Grupę Filmową, których reżyserem jest Rafał Gużkowski a prezentujących tą tematykę dowiedzieliśmy się jak ważną rolę w rozwiązywaniu tego problemu ma ekonomia społeczna. Ekonomia społeczna to tworzenie miejsc gdzie osoby z różnym stopniem upośledzenia realizują swoje marzenia. Pani Laura Starowiejska na podstawie prezentacji filmu promocyjnego krośnieński CIS oraz fragmentów innych filmów pokazała co kierowana przez nią placówka czyni dla Seniorów i osób wymagających wsparcia.Problem stosunku do niepełnosprawnych pojawiał się w nauce Jana Pawła II.
Cyt: „Osoby niepełnosprawne w pełni są podmiotami ludzkimi z należnymi im wrodzonymi, świętymi i nienaruszalnymi prawami, które mimo ograniczeń i cierpień wpisanych w ich ciało i władze, stanowią jednak o szczególnym znaczeniu godności i wielkości człowieka. Osoba przeto w jakiś sposób „upośledzona” będąc podmiotem ze wszystkimi jego prawami, winna mieć ułatwiony dostęp do uczestnictwa w życiu społeczeństwa we wszystkich wymiarach i na wszystkich poziomach, odpowiednio do swych możliwości. Osoba „upośledzona” jest jednym z nas i w pełni uczestniczy w naszym człowieczeństwie. Byłoby rzeczą w najwyższym stopniu niegodną człowieka i zaprzeczeniem wspólnego człowieczeństwa, gdyby dopuszczało się do życia społecznego, a więc także do pracy, tylko osoby pełnosprawne, gdyż w ten sposób popadałoby się w niebezpieczną formę dyskryminacji słabych i chorych ze strony silnych i zdrowych. Praca w znaczeniu przedmiotowym, także w takich okolicznościach musi być podporządkowana godności człowieka, podmiotowi pracy, a nie korzyści ekonomicznej”.

Filmy realizowane przez Rafała Gużkowskiego;

Wypasiony Raj. Film pokazuje rzeczywistość trwającą niezmiennie od 1976 roku do dziś, w Beskidzie Niskim, w okolicy nieistniejącej wsi Polany Surowiczne. Region ten pamięta dramatyczne wydarzenia związane z wysiedleniem Łemków. Obecnie realizowany tam wypas bydła stał się differentia specifica tego miejsca. Nigdzie indziej nie zobaczymy przepędu bydła z wykorzystaniem koni huculskich i jeźdźców, a zwierzętom hodowlanym nie zagrażają tak bardzo wilki i chimeryczna pogoda. Nigdzie indziej do pilnowania porządku nie desygnuje się jednego człowieka – niezniszczalnego Zbyszka. Zbigniew Łagosz, jeden z ostatnich bieszczadzkich pasterzy. Jego filmowy portret, niezwykle nastrojowy i urzekający.

Moczarowi mieszkańcy. Dokument przedstawia codzienne życie krośnianina i jednocześnie najstarszego stażem pensjonariusza Domu Pomocy Społecznej w Moczarach w powiecie bieszczadzkim. To opowieść o ludziach "pokornych", których los nie oszczędzał i u kresu ziemskiej wędrówki przywiódł w głębokie Bieszczady. To obraz egzystencji człowieka zamkniętego, nie tyle w murach instytucji co w świadomości i niepamięci społecznej. Tu życie dopełnia się i cichutko gaśnie w niedostępnym dla naszych marzeń i oczekiwań miejscu... a jednak pogody ducha, nadziei i dystansu do cierpienia uczą nas Moczarowi bohaterowie.

„Dobrze, że jesteście, by jak opłatkiem dzielić się miłością”. Pod takim hasłem odbyło się spotkanie opłatkowe, zorganizowane w hali widowiskowo-sportowej szkoły podstawowej w Tryńczy. Organizatorem wydarzenia był Caritas Archidiecezji Przemyskiej przy współpracy gminy Leżajsk, miasta Nowa Sarzyna, oraz gminy Tryńcza z wójtem Ryszardem Jędruchem. Na uroczystości obecny był również metropolita przemyski, arcybiskup Adam Szal. Całość uświetnił występ orkiestry rodziny Pospieszalskich.

6 grudnia 2019 (piątek) w Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku odbył się koncert charytatywny, z którego dochód został przeznaczony na rehabilitację Dawida Radziejewskiego. Dawid uległ wypadkowi samochodowemu w wyniku którego doznał wielonarządowych uszkodzeń ciała, w tym rdzenia kręgowego, co spowodowało paraliż od odcinka piersiowego w dół. Potrzebne są pieniądze na rehabilitacje i niezbędny sprzęt dla Dawida. Podczas koncertu było wiele atrakcji, wśród których znalazły się m.in: występy artystyczne zespołów dziecięcych, zespołów ludowych jak i rozrywkowych. Ponadto odbyły się licytacje przedmiotów, a także voucherów na usługi, które podarowane zostały przez firmy wspierające rehabilitację Dawida. Nie zabrakło również atrakcji dla dzieci. Przez cały czas trwania koncertu, na stacjonarnych stanowiskach, animatorki organizowały czas i zabawy dla dzieci. Można było zrobić sobie zdjęcie ze Świętym Mikołajem, które wydrukowane stały się świetną pamiątką dla najmłodszych i nie tylko. Na miejscu do kupienia były również ciastka oraz kawa i herbata dla gości. Kolejną z przygotowanych atrakcji był pokaz strażacki, w którym jednostki OSP i PSP przeprowadziły akcję ratunkową poszkodowanych, uwięzionych w samochodzie.

Spotkanie z mec. Wiolettą Jarosz-Cecułą pozwoliło słuchaczom zrozumieć m.in. złożoność przepisów prawa dotyczących niezwyczajnych sytuacji naszego dnia codziennego. Takim przykładem jest obrona konieczna w przypadku agresywnego zachowania. Słuchacze naszego Uniwersytetu na spotkaniu poinformowani zostali o funkcjonowaniu punktów nieodpłatnej pomocy prawnej realizujące zadania zlecone z zakresu administracji rządowej polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej. Nieodpłatnej pomocy prawnej w punktach udzielają radcy prawni oraz osoby, które posiadają tytuł magistra prawa oraz co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, korzystają z pełni praw publicznych oraz mają pełną zdolność do czynności prawnych, nie były karane za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Punkt Nr 2 usytuowany jest w lokalu biurowym Nr 48 znajdującym się w budynku Starostwa Powiatowego w Sanoku przy ul. Rynek 1, 38 – 500 Sanok, w którym nieodpłatną pomoc prawną świadczą radcy prawni oraz adwokaci.Spotkanie z mec. Wiolettą Jarosz-Cecułą pozwoliło słuchaczom zrozumieć m.in. złożoność przepisów prawa dotyczących niezwyczajnych sytuacji naszego dnia codziennego. Takim przykładem jest obrona konieczna w przypadku agresywnego zachowania. Słuchacze naszego Uniwersytetu na spotkaniu poinformowani zostali o funkcjonowaniu punktów nieodpłatnej pomocy prawnej realizujące zadania zlecone z zakresu administracji rządowej polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej. Nieodpłatnej pomocy prawnej w punktach udzielają radcy prawni oraz osoby, które posiadają tytuł magistra prawa oraz co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, korzystają z pełni praw publicznych oraz mają pełną zdolność do czynności prawnych, nie były karane za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. Punkt Nr 2 usytuowany jest w lokalu biurowym Nr 48 znajdującym się w budynku Starostwa Powiatowego w Sanoku przy ul. Rynek 1, 38 – 500 Sanok, w którym nieodpłatną pomoc prawną świadczą radcy prawni oraz adwokaci.

Dzisiaj w ramach wykładu otwartego udaliśmy się do DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ "ŚWIATŁO NADZIEI". Po oficjalnym przywitaniu członków Sanockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku Dyrektor placówki – Piotr Kobiałka poinformował słuchaczy o zadaniach jaki mają spełniać działający od 25 kwietnia 2018 r. Dom Pomocy Społecznej „Światło Nadziei” oraz Dom Dziennego Pobytu „Bezpieczna Przystań”. Wyśmienite warunki zorganizowane dla całodobowej opieki nad chorymi w ośrodku, a także o podejmowane sposoby terapii, rehabilitacji sprzyjają udzielaniu wszelakiej pomocy mieszkańcom Domu. W Domu Pomocy Społecznej przebywa trzydzieści osób w ramach opieki całodobowej oraz dziesięć osób w ramach opieki dziennej, w szczególności z różnego rodzaju niepełno sprawnościami, zagrożonych wykluczeniem społecznym. Środki na budowę DPS-u pozyskane zostały ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Działający pod kierownictwem artystycznym Siostry Serafitki s. Elżbiety przy Domu zespół artystyczny przedstawił naszym słuchaczom scenkę rodzajową o mieszkańcach NIESWAROWA. Gospodarze ugościli naszych słuchaczy „słodkim poczęstunkiem” a dyrektor osobiście oprowadził po obiekcie.

Na wstępie dzisiejszego spotkania kierownik Sanockiego Inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Stanisław Sroka zaprezentował słuchaczom jubileuszowy film o ZUS-sie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych powstał 24 października 1934 roku na mocy rozporządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od blisko 85 lat ZUS jest najważniejszą instytucją polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Od tamtej pory jest najważniejszą instytucją polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Obsługuje 25 milionów klientów: ubezpieczonych, świadczeniobiorców i przedsiębiorców. Wypłaca dziesiątki świadczeń ubezpieczeniowych z tytułu wielu różnych ryzyk. Ubezpieczenia społeczne stanowią ważny filar naszej państwowości – odegrały istotną rolę w jej kształtowaniu oraz w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego i solidaryzmu społecznego. Zarówno w II Rzeczpospolitej, jak i teraz obowiązuje ten sam mechanizm redystrybucji. Trwałe są też mechanizmy zabezpieczenia społecznego. Pozostało też najważniejsze – gwarancja terminowej wypłaty świadczeń i dbałość o jak najlepszą, jakość obsługi klientów, troska o zdrowie i sprawność ubezpieczonych oraz powszechna edukacja w dziedzinie ubezpieczeń społecznych i naukowe podstawy systemu. Następnie pracownica Wydziału Świadczeń Emerytalno – Rentowych przedstawiła zebranym korzyści, jakie odniosą osoby, które złożą w ZUS wniosek o 500 PLUS DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH – tj. stały dodatek w wysokości 500 zł miesięcznie dla osób niepełnosprawnych powyżej 18 roku życia, całkowicie niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Program wystartował 1.10.2019 r.

Wyjazd słuchaczy do Pastwisk przypomniał że okolice tej miejscowości nierozerwalnie związane są z najznamienitszym Polakiem – św. Janem Pawłem II. To właśnie tutaj powstało Regionalne Centrum Pamięci Kardynała Karola Wojtyły w Pastwiskach. Centrum powstało w celu upamiętnienia licznych pobytów Kard. Karola Wojtyły w Beskidzie Niskim a w szczególności w Rudawce Rymanowskiej. Miejsce to pokazuje ścieżkę życiową Korola Wojtyły, która doprowadziła go aż na Stolicę Piotrową poprzez wyeksponowanie trzech wątków: intelektualno-duchowego, pasterskiego i przyrodniczego. O tych wydarzeniach w sposób wyśmienity opowiedziała nam pani Małgorzata Kosiarska. Podczas pobytu w Pastwiskach odwiedziliśmy również zbudowany w 1980 roku Kościół p.w. Św. Józefa Robotnika, dla którego papież Jan Paweł II podarował figurę Matki Boskiej Fatimskiej. Ten dar upamiętnia wędrówki Ojca Świętego, najpierw jako młodego kapłana a później kardynała po tych pięknych okolicach. W budynku znajduje się sala konferencyjna, wyposażona w nowoczesny sprzęt multimedialny, mogąca pomieścić do 100 osób, która jest idealnym miejscem na zorganizowanie konferencji, spotkań, dyskusji, itp.

Stare traktory, przedmioty codziennego użytku, tradycyjne stroje oraz historię wsi Besko w powiecie sanockim można poznać w Centrum Dziedzictwa, które powstało w tej miejscowości. Centrum mieści się w dawnym XIX-wiecznym spichlerzu, który należał do majątku Czartoryskich. Ekspozycje, połączone z prezentacjami multimedialnymi pokazujące życie chłopstwa od pradziejów po czasy powojenne znajdują się na trzech kondygnacjach. Część eksponatów przekazali mieszkańcy Beska. Na ostatnim piętrze jest sala kinowa, w której wyświetlany jest film o Besku. W planach jest, aby w Centrum Dziedzictwa odbywały się m.in. kiermasze świąteczne. Szczegółowych informacji uczestnikom wycieczki udzieliła pani Aneta Szałankiewicz.

Wizyta w Środowiskowym Domu Samopomocy w Wolicy. Przed corocznym szkoleniem nowych wolontariuszy w Ośrodku Rekolekcyjno-Wypoczynkowym w Zboiskach uczestnicy tego szkolenie odwiedzili Środowiskowy Dom Samopomocy w Wolicy, który jest placówką pomocy społecznej, w której oparcie mogą znaleźć osoby niepełnosprawne z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności w szczególności z terenu naszej gminy. Zadaniem Domu jest przede wszystkim rozwijanie i podtrzymywanie u osób niepełnosprawnych umiejętności niezbędnych do samodzielnego, aktywnego funkcjonowania w środowisku. Cel ten realizowany jest przede wszystkim poprzez terapię zajęciową. Terapia zajęciowa realizowana w ŚDS daje każdemu uczestnikowi szansę wyrażenia siebie w dostępnej i indywidualnej formie. Daje możliwość na wybór takiej formy twórczości, która odpowiada indywidualnym uzdolnieniom i możliwościom uczestnika. Celem realizowanym w Środowiskowym Domu Samopomocy w Wolicy jest rehabilitacja przywracająca uczestników do życia we własnym środowisku społecznym. W naszym Domu prowadzone są wszystkie formy terapii zajęciowej, praca, ruch i rozrywka. Wykonywanie pożytecznych czynności w Domu, prace porządkowe na terenie i wokół Domu podtrzymują prawidłową aktywność uczestnika oraz pomagają w osiągnięciu samodzielności życiowej. Systematycznie i ciekawie prowadzone zajęcia rehabilitacyjno– ruchowe prowadzone przez fizjoterapeutę rozwijają kondycję fizyczną i psychiczną uczestnika.

INAUGURACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2019/2020. Sanocki Uniwersytet w dniu 1 października 2019 r. zainaugurował kolejny rok akademicki. Uroczystość poprzedzona mszą w kościele pw. Przemienienia Pańskiego (na której poświęcono nowy sztandar Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku.) dorocznym zwyczajem przeprowadzona została wspólnie z Uczelnią Państwową im. Jana Grodka w Auli Centrum Sportowo-Dydaktycznym. Licznie zgromadzonych gości, tj.; rektorów i delegatów szkół wyższych, przedstawicieli władz państwowych samorządowych, parlamentarzystów, duchownych, reprezentantów środowisk lokalnych, biznesu oraz studentów przywitała JM Rektor prof. dr hab. Elżbieta Cipora. W swoim wystąpieniu inauguracyjnym Pani Rektor podsumowując miniony rok akademicki przedstawiła wyzwania na przyszłość stojące przed Sanocką Almamater. Wykład inauguracyjny pt: „Leczenie ortopedyczne chorych z artropatią hemofilową stawów” wygłosił prof. zw. dr hab. n. med. Ireneusz Kotela Kierownika Kliniki Ortopedii, Traumatologii i Medycyny Sportowej Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie. Ostatnim akcentem inauguracji roku akademickiego był występ nauczyciela akademickiego Uczelni dr Moniki Brewczak, która przeniosła zgromadzonych w świat muzyki filmowej Ennio Morricone.

W dzisiejszym naszym gościem był Wojciech Pajestka - pracownik Biura Karier, Promocji i Współpracy PWSZ w Sanoku. Sport zawsze towarzyszył jego życiu i był mu bardzo bliski. Podczas swojego wykładu przypomniał zebranym czym każdego człowieka jest „odrobina” sportu bowiem ruch i wysiłek fizyczny wpływa na zdrowie. Dlaczego warto ćwiczyć? Bo to najlepszy sposób, by schudnąć, ale także zapobiec chorobom cywilizacyjnym. Należy pamiętać że ruch wywiera najbardziej korzystny wpływ wtedy, kiedy ma charakter systematyczny, długotrwały, przy czym istotną rolę odrywa właściwy dobór ćwiczeń fizycznych oraz ich intensywność. Osoby w dojrzałym wieku, które dopiero teraz postanowiły ćwiczyć, powinny zacząć od dziesięciominutowego treningu, lecz powtarzanego kilka razy w ciągu dnia. Ćwiczenia, nawet krótkie, powinny rozpoczynać się rozgrzewką, która pozwoli uniknąć kontuzji, w części głównej - ćwiczenia odpowiednio intensywne, a na koniec - stopniowe wyciszenie organizmu. To trzy ważne etapy każdych ćwiczeń. Wytrzymałość zapewni nam marsz (zamiast marszu, można uprawiać nordic walking, bo zmniejsza on obciążenie kręgosłupa. Poleca się także ćwiczenia w wodzie i długie spacery), bieg, jazda na rowerze, taniec. Najprostszy wysiłek siłowy to chodzenie po schodach. Ważne są też ćwiczenia rozciągające. Dla osób puszystych wskazany jest trening trwający 90 minut, bo organizm najpierw spala węglowodany, dopiero potem tłuszcz. Należy pamiętać że osoby puszyste powinny się unikać wysiłku fizycznego typu podskoki, mogą one stanowić zbyt duże obciążenie dla kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym, oraz dla dużych stawów (kolanowych, skokowych). Po każdym umiarkowanym, ale systematycznym wysiłku fizycznym wzmacnia się układ odpornościowy. Poprawia się bariera bezpieczeństwa chroniąca przed chorobotwórczymi wirusami i bakteriami. Ale dotyczy to także chorób nowotworowych. Sprawny układ immunologiczny sam niszczy zmienione nowotworowo komórki. Zapamiętajmy że aktywność fizyczna wzmacnia mięśnie, stawy, poprawia ich elastyczność, zapobiega demineralizacji kości, wpływa na gospodarkę hormonalną i enzymatyczną. Lista korzyści zdrowotnych jest imponująca. Badania dowodzą, że ludzie aktywni lepiej się uczą i zapamiętują, bo ich mózg sprawniej pracuje.

W dniu dzisiejszym słuchacze Sanockiego UTW spotkali sie z przedstawicielem zaprzyjaźnionego UTW z Krosna kol. Zdzisławem Sochą który przedstawił zebranym krótką informację z realizacji międzynarodowych spotkań seniorów w ramach realizacji projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej. Podnoszenie kwalifikacji i umiejętności zarządu i słuchaczy Krośnieńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku to ostatni z realizowanych projektów na terenie Irlandii.

WARSZTATY - SENIOR MEDIATOR.

Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko,
dopóki jesteś z nim w drodze,
by Cię przeciwnik nie podał sędziemu,
a sędzia dozorcy i aby nie wtrącono Cię do więzienia.
                                                                       Ewangelia Mateusza (5,25)

Naszym dzisiejszym wykładowcą była mgr Iwona Ryniak-Kasprzak - mediator Stały przy Sądzie Okręgowym w Krośnie oraz członek Podkarpackiego Centrum Mediacji. Podczas spotkania uczestnikom przybliżone zostały podstawy wiedzy niezbędnej do rozwiązywania sporów rodzinnych i sąsiedzkich. Głównym zadaniem Mediatora jest umiejętny sposób rozwiązywania konfliktów i sporów z poszanowaniem stron i ich racji, dla poprawy życia, obopólnej satysfakcji, utrzymania lub odbudowy relacji miedzy stronami sporu.

Warsztaty kulinarne 12.03.2019 - 12.04.2019 Warsztaty kulinarne. Słowo „dieta” pochodzi z języka greckiego i oznacza styl życia, czyli sposób żywienia i aktywność fizyczną. Obecnie odnosi się do sposobu żywienia. Uwzględnia odpowiednie urozmaicenie i doboru produktów pod względem ilościowym oraz jakościowym. Na prowadzonych przez mgr inż. Krzysztofa Indyka - nauczyciela przedmiotów gastronomicznych Zespołu Szkół nr 1 w Sanoku - Warsztatach Kulinarnych 18- osobowa grupa słuchaczy naszego Uniwersytetu dowiedziała się, że w naszym odżywianiu ważnymi zagadnieniami do uwzględnienia są: klasyfikacja diet; zasady ich sporządzania; przyjęte metody obróbki cieplnej do sporządzania potraw ponadto znajomość charakterystyki diety łatwostrawnej oraz diet z ograniczeniem białka, tłuszczu i cukrów prostych. Opracowując daną dietę pamiętać bezwzględnie musimy o zamierzonym celu do osiągnięcia: tj. usunięciu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, poprawę w zakresie wydzielania soków trawiennych oraz trawienia; wchłaniania i funkcji motorycznych; prawidłowe odżywianie organizmu i wyrównanie poprzednich niedoborów w odżywianiu, jeżeli one istnieją. Istotną wiedzą do zapamiętania jest że dieta oprócz funkcji żywienia podstawowego, musi ponadto: oszczędzać chory narząd; pokrywać zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, które w wyniku choroby są wykorzystywane lub tracone w większej ilości; ograniczać lub wykluczać składniki pokarmowe, których przemiana w organizmie jest upośledzona; wykluczać składniki, na które chory jest uleczony.

Poeta, prozaik, eseista, tłumacz. Jeden z największych poetów polskich, laureat nagrody Nobla w roku 1980 i wielu innych prestiżowych nagród literackich, tłumaczony na kilkanaście języków. Doktor honoris causa wielu uniwersytetów w USA i w Polsce, honorowy obywatel Litwy i miasta Krakowa. Twórczość Czesława Miłosza jest bardzo różnorodna pod względem rodzajowym i gatunkowym. Przypada na długi czas: dwudziestolecie międzywojenne, lata II wojny światowej oraz okres powojenny. Wybitny polski poeta stworzył wiele poruszających wierszy, esejów i powieści. Twórczość Miłosza jest bogata – nie ogranicza się do poezji, równie ważną domeną jego działań jest proza i przekłady, był też profesorem języków i literatury. Bardzo ciekawy wykład poświęcony życiu i twórczości Czesława Miłosza zaproponowała naszym słuchaczom dr Jolanta Mazur-Fedak – nauczyciel języka polskiego w II Liceum Ogólnokształcącym w Sanoku. Dr Jolanta Mazur-Fedak prowadzi od lat Koło Teatralne grupujące młodzież zainteresowaną sztuką sceniczną. Jego członkowie co roku wyjeżdżają na warsztaty teatralne oraz spektakle do renomowanych teatrów w Polsce, spotykają się z twórcami teatralnymi, aktorami. Mogą też zaprezentować własną twórczość. Dr Joanna Mazur –Fedak to również konkursy recytatorskie dla uczniów szkół gimnazjalnych, średnich.

Ekologiczny czyli zdrowy Tryb Życia. Gościem słuchaczy sanockiego UTW była w dniu dzisiejszym Grażyna Chytła - mgr geografii turyzmu (UJ), przewodnik beskidzki, pilot wycieczek, członek Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz PTTK. Swoją prezentacją zachwyciła zgromadzonych w sekretariacie SUTW, opowiadając bardzo szczegółowo o zachowaniach proekologicznych w naszym codziennym życiu. Ekologia – nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, zajmująca się badaniem oddziaływań pomiędzy organizmami a ich środowiskiem oraz wzajemnie między tymi organizmami. Rozumiejąc zależności między środowiskiem a poszczególnymi gatunkami roślin i zwierząt, ekologowie mogą znaleźć sposoby rozwiązania problemów, przed którymi stoi obecnie nasza planeta. Badają też skutki działalności człowieka – jak wpływa ona na naturę oraz sytuację innych mieszkańców Ziemi. Wraz ze skonstruowaniem maszyn ludzie zaczęli wykorzystywać coraz więcej ziemskich zasobów, bo potrzebowali wielkich ilości surowców do budowy maszyn i ich napędzania. Maszyny ułatwiły wycinanie lasów, odławianie zwierzyny, wykorzystanie wód. Z fabryk popłynęły do rzek ścieki, a w powietrze kominy zaczęły wyrzucać potężne chmury sadzy i spalin. Rozumiejąc zależności między środowiskiem a poszczególnymi gatunkami roślin i zwierząt, ekologowie mogą znaleźć sposoby rozwiązania problemów, przed którymi stoi obecnie nasza planeta. Badają też skutki działalności człowieka – jak wpływa ona na naturę oraz sytuację innych mieszkańców Ziemi.

W dniu 21 lutego w auli Sali Konferencyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Grodka miał miejsce wykład mgr Wandy Budzanowskiej – Bratko pt. „Spotkanie z refleksologią”. Uczestnicy mieli okazję do zapoznania się z historią refleksologii i uczestniczenia w zabiegach pokazujących możliwości tej alternatywnej metody poprawy samopoczucia. W trakcie spotkania prowadząca omówiła również tematykę profilaktyki zdrowotnej.

Na piękną wycieczkę do zachodniej Afryki zabrał na dzisiaj mgr inż. Wojciech Kaczor. Uczestnicy spotkania w pierwszej kolejności odwiedzili Gambię - najmniejsze pod względem powierzchni państwo kontynentalnej Afryki, zajmujące wąski, 50-kilometrowej szerokości skrawek lądu wzdłuż dolnego biegu rzeki Gambii. Rzeka ta stanowi główny element krajobrazu Gambii. Płynie w rozległej dolinie, którą otaczają niewysokie wzgórza i piaszczysty płaskowyż. Gambia to kraj znajdujący się w samym centrum Senegalu, który był głównym celem naszej „Podróży”. Republika Senegalu to państwo w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Senegal zamieszkuje blisko 15 mln. Osób, którzy w większości posługują się językiem wolof, jednak językiem urzędowym państwa jest francuski. Senegal to państwo, które większości osób kojarzy się z rajdem Paryż – Dakar. Zwiedzając stolicę kraju Dakar na pewno nie zapomni Placu Niepodległości oraz pomnika Renesansu Afryki, z którego roztacza się widok na panoramę miasta. Dakar to prom płynący na Wyspę Niewolników (Wyspę Goree). Wyspa ta wpisana jest na listę UNESCO i charakteryzuje się kolonialną zabudową i barwnymi pastelowymi domami. Na Wyspie Goree obejrzeć można Dom Niewolników oraz fortyfikację Fort d’Estrées. Sama Wyspa Niewolników jest miejscem, w którym pomiędzy XVI a XIX wieków wywożono afrykańskich niewolników do Stanów Zjednoczonych. To właśnie na tym skrawku lądu wieziono ich, sprzedawano i ładowano na statki. Opodal Dakaru położone jest również Różowe Jezioro (Lac Rose), które posiada identyczne właściwości jak Morze Martwe. Dzięki ogromnemu zasoleniu w jeziorze nie mogła się kąpać, ponieważ woda wybywa pływających na górę. Wielką atrakcją jest, więc siedzenie na jego powierzchni. Atrakcją jest tutaj obejrzenie procesu wydobywania soli z jeziora. Warto skorzystać z wycieczki po wydmach słynnego rady. Odbywają się one quadami lub specjalnie przygotowanymi do tego celu samochodami i dostarczają niemałych przeżyć. Kolejne miejsce, które warto zobaczyć w Senegalu to miasto Saint Louis. Położone jest ono tuż przy samej granicy z Mauretanią i jeszcze nie tak dawno było centrum osadnictwa francuskiego. Na turystów czeka tutaj piękna, choć bardzo zniszczona kolonialna zabudowa, która również została wpisana na listę UNESCO oraz most, który ponoć został skonstruowany przez samego twórcę wieży Eiffla. Będąc w Senegalu, nie można nie odwiedzić parku ornitologicznego Djoudj. Jest on rajem nie tylko to pasjonatów ptactwa, ale i dla zwykłych turystów. Park jest królestwem pelikanów, kormoranów, ibisów, długoszponów, rybołowów, bielików afrykańskich, czapli i innych ptaków. Wycieczka po parku odbywa się łodzią i trwa ok. 2 godzin. W jej trakcie można podziwiać ptaki w ich naturalnym środowisku. Warty uwagi jest również Rezerwat Bandia. W specjalnie przygotowanych samochodach (jest też możliwość wjazdu samochodami osobowymi) podróżuje się po rozległym safari. W czasie przejażdżki można podziwiać żyrafy, nosorożce białe, zebry, bawoły afrykańskie, antylopy, hieny (dokładnie jedną, zamkniętą w klatce), koczkodany oraz innych przedstawicieli afrykańskiej flory.

Choroby wieku podeszłego (inaczej: choroby starcze), to schorzenia pojawiające się u seniorów. Według prognozy dla Polski sporządzonej przez ONZ (na lata 2000-2050), liczba Polaków w wieku 60-64 wzrośnie o ponad 50%. W naszym społeczeństwie osób w wieku 75-79 lat będzie o ok. 75% więcej, a procent obywateli powyżej 80. roku życia sięgnie jeszcze wyżej. Opieka nad osobami dotkniętymi chorobami wieku starczego bywa wymagająca, obciążająca – także psychicznie rodzinę chorego. Wsparciem jest dobra opieka lekarska, psychologiczna, rehabilitacyjna i pielęgniarska – w domu i na przykład w domach opieki.
Choroba zwyrodnieniowa stawów to postępująca z wiekiem degradacją tkanki stawowej, powstała na skutek licznych czynników biologicznych (błędy genetyczne) i mechanicznych (nadmierne obciążanie kręgosłupa, mało ruchu). Dotyczy ona około 10 procent mężczyzn i 13 procent kobiet w wieku powyżej 60 lat. Pierwszymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów są zwykle bóle stawów. Potem dochodzą takie objawy jak trzeszczenie stawów, ograniczenie ich ruchomości, problemy z poruszaniem się. U chorego może dochodzić do uszkodzenia chrząstki stawowej, wtórnych stanów zapalnych stawów. W wyniku tej choroby mogą tworzyć się wyrośle kostne, stwardnienia warstwy podchrzęstnej, torbiele podchrzęstne. W zaawansowanej fazie choroby stawy są wyraźnie powykrzywiane. Jakość życia wyraźnie się obniża. Każdy ruch sprawia ból, a chory nie jest w stanie podejmować normalnej aktywności fizycznej. Na uszkodzenia narażony jest zwłaszcza odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa ma związek z przedwczesnym zużyciem i zwyrodnieniem tkanek, które tworzą stawy.
Osteoporoza to choroba, która obniża wytrzymałość kości i w konsekwencji zwiększa ich łamliwość (może je spowodować nawet błahy upadek czy potknięcie). Ujmując to bardziej obrazowo wskutek ubytku masy kostnej i zmian w jej architekturze kości zaczynają przypominać gąbkę. Osteoporoza jest chorobą, której częstość występowania wzrasta z wiekiem. Najbardziej narażone na nią są osoby po 70. roku życia. Złamania spowodowane osteoporozą niosą ze sobą znaczne ryzyko. Z powodu powikłań aż 20 proc. chorych ze złamaniami kości udowej umiera w ciągu sześciu miesięcy po złamaniu, a ponad 50 proc. w ciągu następnego roku. Stan kości pogarszają: zła dieta w dzieciństwie i młodości, a w szczególności: niewystarczająca ilość wapnia i białka oraz za mało witaminy D, za mało warzyw i owoców; mało ruchu; niektóre leki, zwłaszcza steroidowe. Dodatkowo rozwój osteoporozy mogą przyspieszyć takie choroby, jak np. nadczynność tarczycy, choroby reumatoidalne, cukrzyca. Ryzyko zachorowania mogą zwiększać także uwarunkowania genetyczne (dziedziczność). Na osteoporozę bardziej narażone są kobiety.

Korzystając z programu edukacyjnego odnoszącego się do eliminacji czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych skierowanego m.in. do seniorów współfinansowanego przez Ministra Zdrowia a wydany przez Głos Seniora i Stowarzyszenie MANKO (CD – UTW/KLUB SENIORA) przedstawiliśmy w dniu dzisiejszym naszym słuchaczom oraz naszym Gościom wykład dr nauk med. Marka Zielińskiego na temat osteoporozy.
Naszymi Gośćmi w dniu dzisiejszym byli przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Olszanicy i okolic biorący udział w projekcie „Jesień Aktywności Społecznej”. Stowarzyszenie w swojej działalności posiada cel takie same, jakie znajdują się w Statucie naszego Stowarzyszenia. Uczestnicy spotkania z Olszanicy mieli możliwość zwiedzenia Centrum Sportowo – dydaktyczne Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Grodka w Sanoku.
Centrum sportowo-dydaktyczne to nowoczesna, w pełni wyposażona, pełnowymiarowa hala sportowa z zapleczem i widownią, sala fitness, sala rehabilitacyjna oraz siłownia. Dodatkowo posiada ono reprezentacyjną aulę wyposażoną w najnowocześniejszy sprzęt audiowizualny. Budynek służy nie tylko studentom PWSZ, ale całej społeczności Sanoka i okolic. Odbywają się tu mecze ligi siatkarskiej, unihokeja itp., organizowane są imprezy charytatywne oraz międzynarodowe konferencje.

W dniu dzisiejszym przedstawiciele naszego Uniwersytetu uczestniczyli w Konferencji „Współpraca Uniwersytetów Trzeciego Wieku z Samorządem Terytorialnym” która odbyła się w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszowie. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele Porozumienia Podkarpackich Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Podczas spotkania omówiono aktualną współpracę z samorządami oraz organizacjami działającymi na rzecz seniora. Tematem spotkania były również sprawy aktualnej współpracy w ramach Porozumienie Podkarpackich UTW.

GALA  WOLONTARIATU 2018 r. Międzynarodowy Dzień Wolontariusza obchodzony jest na całym świecie w dniu 5 grudnia. W tym dniu, w szczególny sposób doceniamy wolontariuszy za ich pracę, trud, czas, poświęcone umiejętności i niejednokrotnie własne życie osobiste na rzecz wszystkich potrzebujących. W dniu dzisiejszym na auli Centrum Sportowo – dydaktycznym Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sanoku również odbyły się lokalne obchody tego święta, prowadzone przez tegorocznego gospodarza Dnia Wolontariusza Elżbietę Kokoszkę, dyrektora Zespołu Szkół nr 5 w Sanoku oraz Czesławę Kurasz, prezesa Powiatowego Centrum Wolontariatu w Sanoku. W uroczystości udział wzięli członkowie Kola Wolontariatu przy Sanockim UTW. Podczas uroczystości rozstrzygnięto konkurs na „Wolontariusza Roku 2018” oraz wręczono nagrody i wyróżnienia wolontariuszy z całego powiatu. Pośród wyróżnionych nie zabrakło naszych słuchaczy, bowiem wyróżnieni zostali; Halina Demniańczuk-Szpyrka, Małgorzata Patronik oraz Zbigniew Sabat.

ANDRZEJKI. Wieczór wróżb odprawianych w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię świętego Andrzeja, patrona Szkocji (obchodzony 30 listopada dzień świętego Andrzeja jest świętem narodowym, Grecji i Rosji zwany i znany, jako Andrzejki. Pierwsza polska wzmianka literacka o nim pojawiła się w 1557 za sprawą Marcina Bielskiego. Dzień ten przypada na końcu lub na początku roku liturgicznego. Andrzejki są specjalną okazją do zorganizowania ostatnich hucznych zabaw przed rozpoczynającym się adwentem. Słuchacze Sanockiego UTW ten wieczór spedzili na wesołej zabawie w restauracji "BARTEK".

Niegdyś wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były tylko dla niezamężnych dziewcząt (męskim odpowiednikiem andrzejek były katarzynki). Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu;

• na Kresach Wschodnich dziewczyny wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna lnu i konopi, które zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża;

• powszechnie dziewczyna pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to we śnie mógł ukazać się jej przyszły ukochany;

• również powszechnie uważno, że ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, dziewczyna mogła liczyć na rychłe pójście za mąż.

W czasach późniejszych przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaś współcześnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci. Do popularnych zabaw należą np.;

• losowanie przedmiotów o symbolicznym znaczeniu, np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka z czepka – bliski ślub, różaniec – stan zakonny;

• ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych panien: ta, której but pierwszy dotarł do progu miała, jako pierwsza wyjść za mąż;

• uczestnicy zabawy pisali imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwała z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Dziewczyna miała potem wyjść za mąż za chłopca o imieniu, które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwali kartkę z imionami dziewczyn;

• wróżenie ze skórki jabłka – panna obiera jabłko tak, by skórka była jak najdłuższa; następnie rzuca ją za plecy przez lewe ramię. Litera, w jaką ułoży się skórka będzie pierwszą literą imienia jej narzeczonego.

Bardzo często do wróżb używano domowych zwierząt np.;

• przyszły oblubieniec nadejdzie ze strony, od której zaszczekał pies;

• dziewczyny dawały psu pieczone pierożki lub kulki z ciasta oznaczające jedną z nich i obserwowały, którą pies zje, jako pierwszą;

• na Kujawach i w Małopolsce panny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami;

• dziewczyna, do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął), – jako pierwsza miała wyjść za mąż;

• na Mazowszu dziewczyny kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem i sprowadzały psa; ta dziewczyna, której placek został najpierw zjedzony, jako pierwsza miała wyjść za mąż;

Pochodzenie andrzejkowych wróżb matrymonialnych nie jest do końca znane – niektórzy autorzy wskazują na starożytną Grecję, podkreślając podobieństwo źródłosłowu imienia Andrzej (Andress) i greckich słów aner, andros oznaczających męża, mężczyznę; inni odwołują się do kultu starogermańskiego boga Frejra, dawcy bogactw, bóstwa miłości i płodności.

Wolontariat 50+ szansą na fajną aktywność.. W ramach realizacji projektu przewodniczącej Porozumienia Podkarpackich Uniwersytetów Trzeciego Wieku spotkaliśmy się dzisiaj z jego autorką Małgorzatą Cisek-Kozieł aby porozmawiać o wolontariacie. Na spotkaniu przypomniano jego uczestnikom, że słowo wolontariusz pochodzi od łacińskiego voluntarius, czyli dobrowolny. Wolontariuszem może być każdy, niezależnie od wieku czy miejsca zamieszkania, a pomagać można na wielu płaszczyznach życia społecznego. Czy zatem wnoszenie schorowanej sąsiadce zakupów na trzecie piętro można nazwać wolontariatem? A może jest nim dokarmianie bezpańskich psów? Czym dokładnie powinien cechować się wolontariat? Wolontariat to bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych, za którą nie otrzymujemy wynagrodzenia pieniężnego. Pomagając swoimi bliskim, również robimy to bezinteresownie i nie spodziewamy się korzyści finansowych. Nie jest to jednak wolontariat, gdyż ten wykracza poza związki rodzinno-koleżeńskie. Choć za tego typu pracę nie otrzymujemy pieniędzy, nie oznacza to, że wolontariat nie przynosi żadnych korzyści. Przede wszystkim, zdobywamy satysfakcję, że mogliśmy pomóc komuś w potrzebie lub zaangażować się w szczytną inicjatywę. Każdy kto miał okazję zaznać wolontariatu, potwierdzi, że wspaniale jest móc widzieć namacalne rezultaty swoich działań. Wolontariat przybiera różne formy, mniej lub bardziej sformalizowane. Jeżeli będziemy go świadczyć na rzecz organizacji pozarządowej czy instytucji publicznej, powinna ona podpisać z nami umowę wolontariacką. Taka umowa określa prawa i obowiązki obu stron, ramy czasowe i wymiar godzin, w jakim będziemy pracować oraz zakres świadczeń, jakie będziemy wykonywać na rzecz instytucji.